خانم یلمه معتقد است که با فرشهای ترکمن پیوند دیرینهای دارد، شاید به اندازهی عمرش. توضیح میدهد از زمانی که خیلی کودک بود، در مغازۀ فرشفروشی پدرش میرفت و میآمد و حالا معتقد است که همین رفتوآمدها از او یک کارشناس فرش ساخته است. با اینکه هیچ وقت فرصت بافتن فرش و آموختن آن را پیدا نکرد، اما میگوید از کودکی لابهلای فرشها بزرگ شده است چون تمام زنان دوروبرش آن را به عنوان کاری روزانه انجام میدادهاند. از کودکی لابهلای نقشهای آینهگل و نوخرلی و ارساری فرشهای ترکمن بازی میکرد و حالا چیزهای زیادی دربارۀ آنها میداند. میتواند فرش ریزدانه را از درشتدانه تشخیص دهد، بافت باحوصله را از بیحوصله بشناسد و دربارۀ هر کدام از فرشها چندین ساعت حرف بزند. شروع این وقایع همه در مغازۀ فرشفروشیِ آی سن در آققلای استان گلستان بود و حدود سی سال پیش.
بزرگ کردن خاطرات کودکی
در دانشگاه مدیریت بازرگانی خوانده است و همیشه دوست داشته کسبوکار خودش را راه بیندازد. فروختن فرش (کار اجدادیشان) را با تکنولوژیِ امروز پیوند زده است و حالا در پلتفرمهای باسلام و در صفحۀ اینستاگرامش فرشهایی را میفروشد که بافتۀ خانمهای همقومش هستند. همسر خانم یلمه در همان شهر آققلا کسبوکار اینترنتیای دارد که با عنوان «تأمینکنندۀ آنلاین» از شغل او یاد میکند. مدیریت وبسایتی را بر عهده دارد که در آن چیزهای مختلفی از انواع خوراکی تا میز و صندلی و فرش میفروشند. خانم یلمه هم از طریق همسرش با اینترنت و کسبوکارهای اینترنتی آشنا شده. همراهی همسرش را در پیش رفتن ایدههایش بسیار اثرگذار میداند و بعد از سیل آققلای دو سال گذشته، کسبوکار اینترنتی را بهتر از کار حضوری میداند. میگوید مشتریهای حضوری مغازۀ فرشفروشی بعد از سیل به نسبت گذشته کمتر شدهاند. میگوید باسلام را هم همسرش به او معرفی کرده است و خودش هم به تازگی صفحۀ اینستاگرامی را برای فروش فرشها باز کرده است. میخواهد روزی سایت خودش را بالا بیاورد تا فرشها و نقشهای ترکمن را به همه معرفی کند و بتواند فروش روزانه داشته باشد. مدیریت وبسایت و صفحۀ اینستاگرام را کار راحتی برای خودش میداند. میتواند همزمان از دو فرزندش هم مراقبت کند و کارهای خانه را هم انجام دهد. رفتن به مغازه و کار کردن در آن را مناسب موقعیت و شرایطش نمیداند و ترجیح میدهد که از خانه کار کند. اینترنت و شبکههای اجتماعی این را برایش راحت کرده است.
قالیها را عمدتاً بافندههای مختلف از شهرها و کارگاههای همان اطراف میبافند و میفرستند. حالا بعد از این همه سال که با فرش سروکار دارند، میدانند که کدام کارگاه فرشهای خوبی دارد و طرحهای خوبی میزند و کدام کارگاه نه. فرشبافی هنر مهمی برای ترکمنها و برای زنان آققلا بوده است. مادر و خالهها و زنداییها و زنعموهای خانم یلمه همگی فرش بافتن را از کودکی یاد گرفتهاند و به عنوان یکی از کارهای خانه انجامش میدهند. اما زمان که به نسل خانم یلمه میرسد، مانند بسیاری از رسوم دیگر که کمکم فراموش میشوند، فرش بافتن هم کمکم فراموش میشود. خانم یلمه از قول رئیس یکی از کارگاهها میگوید که تا ده سال دیگر کسی ممکن است سراغ فرش بافتن نیاید. چون حالا سرعت جای همه چیز را گرفته است و این کار برای بافندهها نمیصرفد. با این حال، مغازۀ آی سن به فکر بیشتر کردن تعداد فرشها و طرحهایش است و حالا به جز طرحهای ترکمن طرحهای دیگری را هم اضافه کرده است، مثل طرحهای تبریز و کاشان.
فرش بیمرز
میگوید طرحهای ترکمن همه جای دنیا طرفدار دارد. میگوید از همان ابتدا که در کودکی لابهلای فرشهایی با نقشهای ترکمن بازی میکرده، مشتریهای خارجی مغازه مشتریهای محبوبش بودند. حالا هم مغازۀ آی سن مشتریهای خودش را در خارج از کشور دارد و هر ماه تعداد زیادی از فرشها را به خارج از کشور از صادر میکنند. میگوید قیمتی که برای فرشها ارائه میکنند، برای همان فرش و همان کیفیت، در شهرهایی مثل تهران دو برابر است. اما خانم یلمه قیمت این فرشها را در پلتفرمهای مختلف فروش هم یکسان و منصفانه نگه میدارد.
خانم یلمه نگران کم شدن و فراموش شدن فرشها و نقشهای ترکمن است و مضطرب است که هر روز خانمهای کمتری بخواهند فرش ببافند. اما همزمان، امیدوار است که تا سال آینده کارهای وبسایت خودش هم تمام شود. میخواهد بتواند تبلیغات فروشگاهش را هم بیشتر کند تا مشتریهای بالقوهاش بالفعل شوند. میخواهد بتواند نیروهایی را برای محتوای وبسایتش هم استخدام کند تا فرشهای ترکمن بیشتری را راهی خانههای تمام کشور کند.