چای سبز و چای سیاه چه تفاوتی دارند؟

اولین باری که ننه‌جان برای نوه بزرگش به خواستگاری رفت و چای سبز دم شده توی فنجان را دید، آهسته گفت: «ننه‌جان! پاشو بریم این دختره به دردت نمی‌خوره. از قدیم و ندیم گفتن اگه می‌خوای دختری رو بگیری، اول زیر فرش خونه‌شون رو نگاه کن تا بفهمی چقدر خونه‌داره، دوم به چای توی استکانشون نگاه کن تا متوجه بشی چقدر کدبانوه. این چایی که دختره گذاشته جلوی ما رنگ علف بیابونه!»

حالا اما سال‌ها از آن روزها گذشته و بیشتر خانواده‌ها با چای سبز هم مثل چای سیاه آشنا شده‌اند و حداقل یکبار امتحانش کرده‌اند.

ملاک دسته‌بندی چای‌ها چیست؟

چای، چای است و سبز و سیاه و سفیدبودنش چیزی از ارزش‌هایش کم نمی‌کند! گیاه کاملیا سیننسیس (Camellia sinensis) مادر بسیاری از چای‌هایی است که امروز می‌شناسیم. مادری که یکی از بچه‌هایش سفید و بلوری است، دیگری سبزه بانمک و آن یکی سیاه دوست‌داشتنی!

تفاوت این چای‌ها در روش فرآوری آن‌ها است؛ تفاوتی که باعث می‌شود هرکدام خواص و طرفداران متفاوتی داشته باشند. معمولاً دسته‌بندی چای‌ها بر اساس میزان اکسیداسیون‌شان در حین تولید است. با همین ملاک آن‌ها را به سه دسته تقسیم می‌کنند:

• چای سیاه (کاملا اکسیدشده)
• چای سبز (اکسیدنشده)
• چای اولانگ (تا حدی اکسیدشده)

از این میان دو چای در ایران از بقیه معروفترند؛ چای سبز و سیاه.

[post id=30112]

چای سبز و سیاه چه تفاوتی دارند؟

اگرچه چای سبز و سیاه هر دو از یک خانواده هستند، اما تفاوتهای زیادی با هم دارند. به طور کلی چای سیاه کافئین بیشتری دارد، غلظت تانن در آن بیشتر است و فرایند تخمیر طولانی‌تری دارد. در مقابل چای سبز آنتی‌اکسیدان بیشتری دارد و پس از برداشت فراوری می‌شود. بیایید این تفاوت‌ها را به شکلی مفصل‌تر مرور کنیم:

۱. چای سیاه کافئین بیشتری دارد

اگر از آن دانشجوهای شب امتحانی باشید احتمالا با نام کافئین غریبه نیستید! کافئین ماده‌ای شیمیایی و تلخ است که مهم‌ترین اثرش، برانگیختن سیستم عصبی مرکزی و جلوگیری از خواب است. این ماده، ریشه‌‌ای گیاهی داشته و در برگ و میوه برخی گیاهان وجود دارد.

هر چقدر چای کمتر اکسید شود، به همان میزان کافئین کمتری هم خواهد داشت. به همین خاطر یک فنجان چای سبز تقریبا ۳۵ میلی‌گرم و هر فنجان چای سیاه حدود ۴۷ میلی‌گرم کافئین دارد.

۲. غلظت تانن در چای سیاه بیشتر است

تانن‌ها نوعی ترکیب شیمیایی هستند که به‌آسانی می‌توانند با مولکول‌های دیگر مانند پروتئین‌ها و مواد معدنی ترکیب شوند. جالب است بدانید که این ترکیب شیمیایی از مهم‌ترین عوامل موثر در ایجاد رنگ، عطر و طعم مواد غذایی است.

چای، قهوه، و شکلات منبعی غنی از تانن هستند. عطر، رنگ، طعم تلخ و گس این مواد غذایی نیز به دلیل وجود این ماده در آن‌هاست. در میان انواع چای، چای سیاه بیشترین میزان تانن و چای سبز کمترین میزان را دارد. با این حال غلظت تانن در چای به عوامل مختلفی مانند روش تولید و مدت زمان لازم برای دم‌کشیدن نیز بستگی دارد.

۳. چای سبز آنتی اکسیدان بیشتری دارد

آنتی‌اکسیدان به هر ترکیبی گفته می‌شود که بتواند با مولکول‌های ناپایداری که به سلول آسیب می‌زنند، مقابله کند. چای نیز یکی از مواد غذایی است که آنتی‌اکسیدان دارد. البته میزان آنتی‌اکسیدان در چای نسبت مستقیمی با زمان اکسیدشدنش دارد؛ یعنی هرچه فرایند اکسیدشدن کوتاه‌تر باشد، آنتی‌اکسیدان بیشتر می‌شود.

از آن‌جایی که برگ‌های چای سبز بلافاصله بعد از برداشت حرارت می‌بینند، فرآیند اکسیداسیون‌شان خیلی زود متوقف می‌شود. در نتیجه چای سبز هم آنتی اکسیدان‌هایش را حفظ می‌کند و هم به رنگ سبز اصلی‌اش باقی می‌ماند. در مقابل چای سیاه به دلیل فرایند اکسیدشدن طولانی‌تر خواص آنتی‌اکسیدانی کمتری دارد.

البته ناگفته نماند که چای سیاه آنتی‌اکسیدانی به نام فلاونوئید دارد که برای سلامت قلب خیلی مفید است؛ آنتی‌اکسیدانی که چای سبز از داشتنش محروم است!

۴. چای سبز پس از برداشت فراوری می‌شود

برای تولید چای سبز، برگ‌ها را پس از برداشت به دو شیوه مختلف (استفاده از حرارت یا بخار آب) فراوری کرده و آنزیم‌های آن را غیرفعال می‌کنند. بقیه مراحل تولید چای سبز تفاوت چندانی با چای سیاه ندارد؛ یعنی برگ‌های هر دو چای را در ادامه مالش داده و خشک می‌کنند.

راستی یادتان باشد که چای سبز دم‌شده بیشتر به رنگ زیتونی یا سبز متمایل به زرد است. پس اگر چای سبزتان طلایی یا قهوه‌ای از آب درمی‌آید، باید در کیفیتش شک کنید.

۵. چای سبز فرایند اکسیدشدن را طی نمی‌کند

مهم‌ترین تفاوت چای سیاه و سبز مربوط به مرحله تخمیر و اکسیدشدن است. فعل و انفعالات شیمیایی‌ای که در این مرحله اتفاق می‌افتد باعث می‌شود تا چای سبزه‌رو به چای سیه‌چرده تبدیل شود!

در مرحله تخمیر برگ‌های چای را در برابر هوای مرطوب و پر از اکسیژن قرار می‌دهند و سپس آن‌ها را به مدت ۲ تا ۳ ساعت (بسته به نظر کارشناس) تخمیر می‌کنند. هرچه زمان تخمیر بیشتر باشد رنگ چای تیره‌تر شده و کیفیت عطر و طعم آن کمتر می‌شود.

۶. چای سیاه ضرر بیشتری برای سلامتی دارد

بیشتر مضرات چای سبز و سیاه باهم مشترکند. البته وجود تانن و کافئینِ بیشتر در چای سیاه این مضرات را تشدید می‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

با مهم‌ترین خواص چای سبز آشنا شوید

راز اصلی خاصیت‌های درمانی چای سبز در ماده‌ای به نام پلی‌فنل‌ نهفته است. ماده‌ای که باعث شده تا این نوشیدنی خوش‌طعم به عنوان یک ترکیب ضدسرطان و آنتی اکسیدانی شناخته شود.

جالب است بدانید که مردم چین و هند از گذشته‌های دور برای کنترل خونریزی، بهبود زخم‌ها، کمک به هضم غذا، بهبود سلامت قلب و روان و تنظیم دمای بدن از چای سبز استفاده می‌کرده‌اند.

حالا دانشمندان می‌دانند که چای سبز خاصیت‌های دیگری هم دارد:

• از سلول‌های بدن در برابر بعضی سرطان‌ها مثل سرطان معده، سینه و تخمدان محافظت می‌کند.
• کلسترول خون را پایین می‌آورد و سطح قند خون را متعادل می‌کند.
• خطر ابتلا به روماتیسم را کاهش می‌دهد.
• فشار خون را پایین نگه می‌دارد.
• به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی مسمومیت ناشی از غذاهای آلوده را از بین می‌برد.
• از ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا پیشگیری می‌کند.
• به دلیل داشتن فلوراید طبیعی باعث جلوگیری از پوسیدگی دندان می‌شود.
• مسکن آلرژی و آسم است.
• به خاطر داشتن تیانین به از بین بردن اضطراب و استرس کمک می‌کند.
• به خاطر داشتن آنتی‌اکسیدان‌های قوی برای پوست و مو بسیار مفید است؛ چون هم شوره سر را رفع می‌کند، هم از پیرشدن پوست جلوگیری می‌کند و هم چربی پوست‌های چرب را کاهش می‌دهد. به علاوه منافذ مسدودشده پوست را بازکرده، پف و قرمزی صورت را کاهش داده و از آن در مقابل اشعه‌های یونیزان خورشید جلوگیری می‌کند و … .

مهم‌ترین خواص چای سیاه چیست؟

چای سیاه در بسیاری از خواص مانند آرام‌بخش‌بودن و پیشگیری از انواع سرطان با چای سبز مشترک است، چون بالاخره مادرشان یکی است! با این حال برخی از خواص چای سیاه این‌ها هستند:

• برای سلامت قلب مفید است. در نتیجه مصرف منظم آن به کاهش بسیاری از عوامل بیماری‌های قلبی از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا، سطح تری گلیسیرید بالا و چاقی کمک می‌کند.
• خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش می‌دهد
• شستشوی موها با چای سیاه یک درمان زیبایی طبیعی است. چرا که به بهبود رنگ مو، حمایت از رشد موهای جدید و سالم و درخشنده‌شدنشان کمک می‌کند. (البته نباید در این مورد افراط کنید چون ممکن است موهایتان را خشک کند)
• ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
• خواص ضدمیکروبی آن باعث عملکرد بهتر باکتری‌های روده می‌شود.
• خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد.
• به دلیل داشتن فلوراید از میزان پلاک دندانی می‌کاهد و رشد باکتری‌ها را در محدوده دهان و دندان محدود می‌کند.
• قرار دادن چای کیسه‌ای روی چشم‌ها می‌تواند به سفت‌نگه‌داشتن پوست اطراف چشم و کاهش پف آن کمک کند، چرا که کافئین، رگ‌های خونی این بافتِ حساس را منقبض کرده و به آن آرامش می‌بخشد و … .

روزانه چه قدر چای بنوشیم؟

برای بهره‌بردن از خواص این نوشیدنی روزانه کمتر از سه فنجان چای بنوشید وگرنه نتیجه عکس می‌گیرید. مصرف بیش از اندازه چای:

• کم‌خونی و فقر آهن را تشدید می‌کند.
• به کبد آسیب می‌زند.
• باعث احساس اضطراب، استرس و بی‌قراری می‌شود.
• خواب را مختل می‌کند.
• باعث تکرر ادرار و اختلال در عملکرد تیروئید می‌شود.
• باعث تشکیل پلاک روی دندان‌ها می‌شود.
• باعث ایجاد یبوست، سردرد، سرگیجه، سوزش سر دل و ریفلاکس اسید معده می‌شود.
• ضربان قلب را نامنظم می‌کند.
• خطر سقط جنین و تولد نوزاد کم‌وزن را افزایش می‌دهد.
• باعث تداخلات دارویی شده و اثر داروها را کاهش می‌دهد.

[post id=29079]

سوالات متداول درباره تفاوت چای سیاه و سبز