درد بسیاری از باغداران و کشاورزان ایرانی، قیمت پایین محصولات کشاورزی در روستاست. همان محصولی که دو سه برابر گرانتر در شهر به فروش میرسد.
سالهاست شنیدهایم که دولتها نباید نفت و منابع معدنی را خام و ارزان بفروشند! مشکل مشترک خیلی از تولیدکنندگان شهری یا روستایی، همین خامفروشی است. هر کدام از ما که کسبوکاری داریم نمونه یک دولت هستیم. ممکن است کشور من، نیمهکتار زمین کشاورزی باشد یا حتی اتاقی در خانهام که تولیدی من شده؛ اما درد همان درد است.
دلالها
مکرر شعارهایی با مضمون حذف واسطه میشنویم. افراد بسیاری از «ایجاد سازوکار مناسب برای فروش مستقیم و حمایت از تولیدکننده و مصرفکننده» صحبت میکنیم. آیا واقعاً پس از چهل سال از تولد نظام سیاسی و اقتصادی جدید کشور، عملاً موفق بودهایم؟ بهتر است با یک نمونه فرضی، مدیریت فروش و درآمدزایی یک باغ نیمهکتاری را برای شما ترسیم کنیم.
یک مثال
یک باغ میوه در یکی از روستاهای شاهرود را فرض کنیم که محصول اصلی آن زردآلو، سیب، گیلاس و سنجد است. در سال ۱۳۹۴:
- میانگین قیمت زردآلوی باکیفیت در بازار ترهبار شهرستان، ۲۵۰۰ تومان است.
- زردآلوی خوب با بستهبندی مناسب و سلفون پیچشده، در بازار ترهبار حداکثر ۲۷۰۰ قیمت دارد.
- هزینه کارگری برای چیدن و بستهبندی ۲ تن زردآلو با احتساب هر کارگر ۴۰ هزار تومان، ۲۴۰ هزار تومان برآورد میشود.
- خرید سبد و سلفون برای بستهبندی نیز با احتساب ۳۲۰ سبد، حدوداً ۴۵۰ هزار تومان است.
- کرایه وانت برای انتقال محصول به شهر نیز ۷۰ هزار تومان.
در مجموع، جمعآوری و انتقال محصول به بازار، چیزی حدود ۸۰۰ هزار تومان هزینه دارد.
درآمد حاصل از فروش این ۲ تن زردآلوی باکیفیت ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است که اگر هزینه جمعآوری و بستهبندی و انتقال را از آن کسر کنیم، به مبلغ ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان خواهیم رسید.
سود واسطهها
واسطهها در میادین ترهبار، همین محصول را راهی تهران میکنند. کمتر از ۲۴ ساعت بعد از چیده شدن محصول، شهروندان تهرانی زردآلوی شاهرودی را به قیمت حداقل ۷ هزار تومان از فروشگاهها و میوهفروشیهای سطح شهر خریداری خواهند کرد.
شگردهای دلالی
قانون در برابر همه واسطههای فروش زبانی ساکت خواهد داشت. آنها بر اساس برگ خرید (فاکتور) و با سود مصوب اتحادیه، محصول را میفروشند. حالا هرچهقدر این محصول واسطه بیشتری بخورد، سود بیشتری به جیب واسطه خواهد رفت. در صورت ورود نهادهای نظارتی هم برگ خریدهای صوری صادر میشود و دیگر کار به این راحتی قابلپیگیری نخواهد بود و عملاً راه بهجایی نخواهند برد!
عرضه مستقیم و هفتاد درصد درآمد بیشتر
برای فرار از این چرخه باطل که به تولیدکننده و مصرفکننده ضرر جدی وارد میکند، در ابتداییترین روش، پیشنهاد میشود تولیدکننده مستقیماً محصول خود را به شهرهای بزرگ ببرد. برای یک باغدار اینکار با پرداخت هزینه کرایه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان انجامپذیر است. با این کار میتواند محصول خود را در محلهها بهصورت خردهفروشی و حتی و زیر قیمت فروشگاههای میوه عرضه کند و حداقل ۷۰ درصد سود بیشتر نصیبش شود (یعنی حداقل ۵ میلیون سود بیشتر در مثال ما). با همین کار کوچک هم سود تولیدکننده افزایش چشمگیر مییابد و هم مشتری خرید بهصرفهتری را تجربه میکند.
ریسکهای عرضه مستقیم
خردهفروشی و عرضه مستقیم محصول، گرچه برای برخی موارد مانند یک باغ کوچک کارساز است، اما خطرهای خودش را هم دارد. تولیدکننده به راحتی جرأت نمیکند حاصل دسترنج خود را بردارد و به کلانشهرها ببرد،خصوصاً اگر آشنایی با بازار و مهارت عرضه محصول را نداشته باشد.
به این نکات توجه کنید
- قبلاً به بازار هدف سفر کنید.
- خطرات را پیشبینی کنید و جلویشان را بگیرید (مثلاً یک باغدار میتواند از وانت سردخانهدار استفاده کند و با اندکی هزینه بیشتر عمر محصولش را افزایش دهد. فاصله میان زردآلوی شهرستان و تهران دستکم ۶ ساعت گرماست؛ زمانی که زردآلوها میتوانند از گرما له شوند!).
- روشهای جدید را امتحان کنید؛ میتوانید همین الآن در باسلام یک غرفه بسازید و محصولاتتان را خودتان اینترنتی بفروشید.
- محصولاتتان را فرآوری کنید. محصولات فرآوری شده نسبت به محصولات خام ارزش افزوده قابل توجهی دارند.
- خودتان را برای خطرها آماده کنید. اگر اتفاقی برای محصول شما افتاد، دنیا به آخر نرسیده است! محصولتان را دور نریزید. سری به وبلاگ باسلام بزنید، شاید بتوان دوباره از آن استفاده کرد.
[نویسنده: علیرضا فرهادی]