سیزده گفتار در بررسی‌های هخامنشی همراه با نخستین گزارش فارسی از متن رویدادنامه کورش این مجموعه حاوی سیزده مقاله در خصوص هنر و تمدن ایران در عصر هخامنشی است. هم‌چنین برگردان فارسی از رویدادنامه‌ی نبونید، آخرین پادشاه بابل که حکومتش به دست کورش بزرگ به پایان رسید، ضمیمه شده است. از این رویدادنامه می‌توان اطلاعات بسیاری در خصوص فتوحات نخستین کورش پارسی در نبرد با آستیاگ، پادشاه ماد، و نبونید به دست آورد. رویدادنامه‌ی مذکور که به رویدادنامه‌ی نبونید معروف شده در واقع بخشی از سنت سال‌نامه‌نویسی نجومی در بابل است که حوادث مهم هر سال را با تاریخ آن ثبت می‌کرده‌اند. از دیگر منابع دست اول برای عصر کورش هخامنشی، استوانه‌ی کورش در بابل است که گزیده‌ای از آن آمده است. دیگر یادداشت‌های کتاب عبارت‌‌اند از: نام کورش، آرامگاه کورش بزرگ در پاسارگاد، کتیبه‌ی داریوش بزرگ در بیستون، کتیبه‌ی پنجم داریوش شاه در شوش، آرامگاه و آثار داریوش در نقش رستم، تخت جمشید؛ انجمن قانون‌گذاری جهان باستان، لوحه‌های تخت جمشید، تخت جمشید و ویژگی‌های زمان‌سنجی آن، گوی بالدار؛ نشان شاهنشاهی هخامنشی، چگالی سنگ‌های شوش و تخت جمشید. از جمله مطالب مطرح در این یادداشت‌ها می‌توان به نقش انسان بال گشوده که از درون قرص خورشید بیرون آمده نام برد که امروزه زرتشتیان آن را نماد فروهر (فره‌وشی‌ها) می‌دانند اما نویسنده آن را مظهر فره‌ایزدی (خورنه) ...