پته‌دوزی نوعی رودوزی ایرانی است روی پارچه؛ بخیه‌های نخی و رنگی که تمام سطح پارچه را با نقش‌هایی ذهنی می‌پوشاند. این یادداشت را غرفه «پته‌سرای خاتون» فرستاده است.
چرا باید پته را بعد از دوخت شست؟
شستن پته غیر از تمیز کردن آن به چند دلیل دیگر می‌تواند انجام شود:
فهرست:
- مهم‌ترین دلیل، برطرف کردن بوی پشم است. چون شال و نخ پته از پشم طبیعی گوسفند ساخته می‌شود و طبیعتاً بو می‌دهد.
- شستن باعث پاک شدن طرح‌های چاپی که روی پته خام بوده می‌شود (طرح‌های چاپی توسط جوهرهای حلال آب انجام می‌شود).
- از جذب حشرات جلوگیری می‌کند. این حشرات می‌توانند به پته آسیب برسانند.
چطور باید پته را شست؟
- برای شستشوی پته ابتدا مقدار کمی مایع رخت‌شویی یا صابون رخت‌شویی رنده‌شده یا مایع ظرف‌شویی بدون آنزیم را درون ظرفی و در آب سرد حل کنید.
- سپس پته را درون ظرف انداخته و به زیر آب فرو ببرید تا کاملاً خیس بخورد.
- پته را به مدت چند دقیقه درون ظرف تکان داده و بچرخانید.
- سپس پته را چندین بار آبکشی کنید تا آبی که از آن خارج می‌شود زلال شود.
سپس پته را درون ماشین لباسشویی انداخته و آن را در حالت خشک کن قرار دهید تا آب پته کاملاً گرفته شود. در آخر پته را به صورت نم‌دار روی سطحی صاف در فضای آزاد پهن کنید تا خشک شود.
چند نکته تکمیلی بعد از شستشوی پته
- پته را بایستی به طور کامل بدوزید و قبل از اینکه آن را ریشه کنید بشویید.
- برای شستشوی پته از مواد شوینده غیرآنزیم‌دار استفاده کنید و مایع را ابتدا کاملاً در آب حل کنید.
- پته را نباید به هیچ عنوان با آب گرم بشوییم زیرا شال و نخ پته از جنس پشم گوسفند است.
- بعد از شستن پته با آب سرد باید سریعاً آن را خشک کرد زیرا نم‌دار ماندن پته برای مدت زیاد می‌تواند باعث رنگ دادن نخ‌هایش شود.
- بهترین زمان برای شستن و خشک کردن پته یک روز گرم و آفتابی است.
- برای خشک کردن پته نباید آن را در جایی قرار دهیم که به مدت زیادی در معرض نور مستقیم آفتاب باشد.
- برای شستشوی پته هرگز آنها را چنگ نزنید و از مواد پاک‌کننده مانند آب ژاول، کلر و دیگر مواد سفیدکننده استفاده نکنید.
- برای خشک کردن پته هرگز نباید آن را روی بندرخت پهن کرد چون ممکن است باعث کش آمدن پته شود.
- برای شستن پته هرگز از ماشین‌های لباسشویی اتوماتیک استفاده نکنید، زیرا دور زیاد این ماشین‌ها هنگام شستشو باعث پرزپرز شدن پته می‌شود.
- پته‌های سفید و رنگی را با یکدیگر نشویید. این کار ممکن است باعث رنگ‌پذیری پته‌های سفید شود.
- برای شستن و خشک کردن پته می‌توان از ماشین‌های دوقلوی قدیمی نیز استفاده کرد. دور چرخش این ماشین‌ها کم است و مدت زمان شستشویشان را می‌توان به صورت دستی (معمولاً ده دقیقه) تنظیم کرد.
- اگر شستن پته در منزل برای شما مقدور نیست پته را به خشک‌شویی‌های معتبر که قبلاً این کار را انجام داده‌اند یا پته‌فروشی‌ها بسپارید.
نحوه اتوکشی پته
اتوکشی پته بایستی حتماً توسط اتوهای بخار انجام شود و توصیه می‌شود که حتماً این کار را به مراکز خشک‌شویی معتبر یا متخصصین پته بسپارید.
پته‌های تازه‌دوخته‌شده دارای چین و چروک‌های زیادی می‌باشند و باید توسط متخصصین این کار یا اتوشویی‌های معتبر کاملاً صاف و نورد بشوند.
برای اینکه اتو کشی پته بهتر و راحت‌تر انجام شود بهتر است پته را پس از شستن کاملاً خشک کنید و قبل از اتوکشی کمی آب رویش اسپری کنید.
برای اتوکردن پته در منزل هرگز نباید اتو را مستقیماً روی پته بگذارید، بلکه باید در پشت کار یک تکه پارچه نم‌دار سفید قرار داده و با قرار دادن اتو در حالت بخار این کار را انجام دهید.
نکات مهم در نگهداری از پته
- برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی پته‌ها و مصون ماندن آن از حشرات موذی پته‌ها را باید در جای خنک نگهداری کرد به طوری که هوا در آنجا جریان داشته باشد.
- نگهداری پته در چمدان و انباری کار مناسبی نیست. بهتر است حتی الامکان پته را قاب گرفته یا به صورت رومیزی استفاده کنید.
- برای نگهداری پته‌ها درون چمدان و انباری، پته را باید درون یک پارچه نخی همراه با صابون‌های معطر نگهداری کنید (در قدیم به جای صابون از تنباکو، نفتالین و … استفاده می‌شد).
- پته‌های دارای دوخت خوب و مرغوب پس از گذشت سالیان که سنی از آنها بگذرد و نمونه‌های آنها موجود نباشد باارزش‌تر خواهند شد و آنتیک محسوب می‌شوند.
- تا آنجا که ممکن است از شستشوی پته‌ها خودداری کنید زیرا باعث فرسایش آنها می‌شود.
- در مورد نگهداری آثار پته‌دوزی نکته مهم این که سعی شود روکش سلفون یا شیشه روی آن قرار داده شود تا محصول تمیز مانده و نیاز به شستشو پیدا نکند.
- پته باید از هر گونه گرد و غبار به دور باشد تا کم‌تر نیاز به شستشو پیدا کند.
- پته‌ها را دور از تابش نور خورشید نگهداری کنید. نور خورشید باعث رنگ‌رفتگی پته خواهد شد.
- برای پته‌هایی که کاربرد تابلو دارند بهتر است قاب همراه با شیشه روی پته نصب شود تا از نشستن گرد و غبار روی پته جلوگیری شود.
- پته‌هایی که با شیشه قاب گرفته می‌شوند نیاز به مقوایی که در قاب سازی‌ها پشت تابلوها نصب می‌شود ندارند. زیرا بهتر است هوا در پشت پته و تابلو جریان داشته باشد.
