یکی از خوراکی‌های ساده، بسیار مفید و البته کمتر شناخته‌شده در میان مردم سویق است. سویق با همه سادگی‌اش، یکی از خوراکی‌هایی است که برای رشد کودکان بسیار تأثیر دارد. سویق برای تقویت زنان باردار، وزن‌گیری جنین در ماه‌های آخر بارداری نیز استفاده می‌شود. برای تقویت افراد دیگر هم می‌شود از سویق استفاده کرد. در ماه رمضان از سویق می‌توانید به عنوان یک غذای انرژی‌زا استفاده کنید. اما سویق چیست که برایش این همه خاصیت گفته‌اند؟ آیا برای همه خوب است؟ کدام سویق بهتر است؟ در ادامه این نوشته درباره این سؤال‌ها صحبت خواهیم کرد. ولی ابتدا این فیلم کوتاه را ببینید تا با محصول آشنا شوید.
سویق چیست و چه کاربردی دارد؟
سویق، خوراکی تازه یا عجیب و غریبی نیست. سویق، آرد تفت داده است؛ مثل آردی که برای تهیه حلوا تفت می‌دهند. کلمه «سویق» یا «صویق»، عربی است که در فارسی قدیم به آن «پِست / پَست» می‌گفته‌اند. در کتاب «ذخیره خوارزمشاهی» که در اوایل قرن ششم هجری و به زبان فارسی در طب نوشته شده، از همین واژه فارسی استفاده شده است.
فهرست:
طرز تهیه سویق گندم
در تهیه سویق دو روش وجود دارد:
- در یک روش، ابتدا دانه‌ها را آرد کنید و سپس آرد را تفت دهید.
- در روش دوم، نخست دانه‌ها را تفت دهید و سپس آنها را آسیاب کنید.
البته در دانه‌های سبوس‌دار مانند گندم و جو، در روش اول (آرد + تفت)، برخی ابتدا سبوس را جدا و آرد می‌کنند و بعد هر کدام از آرد دانه و آرد سبوس را جداگانه تفت می‌دهند و سپس با هم مخلوط می‌کنند. آنها این روش را بهتر می‌دانند؛ زیرا سبوس نسبت به خود دانه، به حرارت کمتری نیاز دارد و زود می‌سوزد.
[post id=5610]
انواع سویق
از دانه‌های مختلف غلات، حبوبات و هسته میوه‌ها یا برخی از خود میوه‌ها و تره‌بارها، سویق‌های متنوعی تهیه می‌شود. مانند سویق گندم، سویق جو، سویق برنج، سویق نخود، سویق عدس، سویق سنجد، و سویق‌های تهیه شده از سیب، کنار، کدوتنبل، دانه انار و خشخاش. گاهی سویق‌ها را با هم ترکیب می‌کنند: مثل سویق گندم و جو. سویق گندم، سویق جو، سویق گندم و جو (مخلوط به نسبت مساوی) و سویق کامل (ترکیبی از سویق‌های جو، گندم، عدس و سنجد) که جزء مهمترین سویق‌ها هستند.
1. سویق کامل
سویقِ کامل گل سرسبد سویق‌هاست؛ ترکیبی از چند ماده مفید مثل گندم، جو، عدس، نخود و سنجد که مصرف آن در دوره نقاهت توصیه می‌شود.
دو قاشق از سویق کامل به همراه یک لیوان شیر و عسل، می‌تواند یک صبحانه کامل باشد چون دارای انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز برای بدن است.
۲. سویق سنجد
سنجد به خاطر طعم شیرینش، پایه اصلی بسیاری از سویق‌های ترکیبی است اما به تنهایی هم فواید زیادی دارد. شاید شنیده باشید که پودر سنجدِ کامل (با هسته و پوسته‌اش) یک مکمل طبیعی کلیسم به حساب می‌آید.
سویق سنجد برای معده هم بسیار مفید است. شیرِ مادرانِ شیرده را افزایش می‌دهد و برطرف‌کننده تب است. (سویق سنجدی که قدری تفت خورده و سبک شده باشد هم همین خاصیت‌ها را دارد.)
۳. سویق نخود
اگر از درد مفاصل رنج می‌برید، پیشنهاد ما به شما سویق نخود است. برای درمان دیسک کمر و گردن نیز از این سویق غافل نشوید. سویق نخود در تقویت قوای جنسی هم نقش دارد و عوارض بیماری ام‌اس را تا حدودی کم می‌کند. به علاوه یک عضله‌ساز طبیعی به شمار می‌آید. برخی پزشکان سنتی می‌گویند: خوردن منظم سویق نخود حتی می‌تواند موهای سفیدتان را نیز مشکی کند!
۴. سویق جو
سویق جو یکی از محبوب‌ترین انواع سویق‌هاست چرا که به خاصیت لاغرکنندگی‌اش معروف است. اگر آن را در صبحانه میل کنید، مدت بیشتری احساس سیری خواهید کرد و ریزه‌خواری را کنار خواهید گذاشت! از همه مهمتر اینکه قند خون را هم کاهش می‌دهد و ضد دیابت است.
۵. سویق گندم
سویق گندم برعکس سویق جو، چاق‌کننده بوده و برای رشد کودکان مفید است. به علاوه نیروی جنسی را افزایش می‌دهد و پایه ترکیبی بسیاری از سویق‌های دیگر است.
سویق گندم باید از گندمِ کاملِ با سبوس تهیه شود. برخی برای تهیه این سویق ابتدا سبوس را در ظرفی جداگانه تفت می‌دهند و سپس آن را به آردِ بوداده اضافه می‌کنند تا سبوس‌ها زودتر نسوزند.
۶. سویق استخوان‌ساز
سویق استخوان ساز یکی از سویق‌های ترکیبی است که از سویق هسته سنجد، باقالا، برگ چغندر و… درست می‌شود. (هر طبیب سنتی و اسلامی فرمولِ خاص خودش را برای ساختن این سویق دارد.)
۷. سویق عدس
سویق عدس یکی از آن سویق‌های خوشمزه‌ای است که برای کم‌کردن خونریزی خانم‌ها در دوران قاعدگی کاربرد دارد. به علاوه خونساز است و معده و روده را تقویت کرده و به تثبیت قند خون کمک می‌کند.
همچنین عطش را برطرف کرده و سلامت قلب را تضمین می‌کند. شما می‌توانید از این سویق در تهیه آش، سوپ، کتلت و آرد سوخاری استفاده کنید.
۸. سویق کودک
سویق کودک یکی دیگر از انواع سویق ترکیبی است که طعم‌های متنوعی دارد. این سویق معمولا از سویق گندم، برنج، نخود، جو و سویق‌های میوه‌ای مثل سیب، گلابی، موز و… تهیه می‌شود و مثل یک سرلاک طبیعی عمل می‌کند.
سویق کودک استخوان‌های کودکان را محکم می‌کند، رشد دندان‌ها و ناخن‌هایشان را بهبود می‌بخشد، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند . و اجازه نمی‌دهد کودکتان زود به زود مریض شود.
این سویق به راحتی توی شیر و آب حل می‌شود و می‌توانید با آن فِرنی‌های خوشمزه درست کنید.
این مطلب را هم از دست ندهید: سویق کودک را از کجا تهیه کنیم؟
۹. سویق کدوتنبل
سویق کدو بیشتر برای درمان بیماری‌های اعصاب مثل پارکینسون تجویز می‌شود، در نتیجه برای مصرف آن باید با پزشک یا طبیب سنتی مشورت کنید.
۱۰. سویق سیب
سویق سیب یک سویق تقویتی است که برای درمان تب مفید است. ضمنا کسانی که زیاد خون دماغ می‌شوند نیز می‌توانند با مصرف این سویق مشکلشان را حل کنند. برخی حتی آن را درمانی برای مار و عقرب‌گزیدگی می‌دانند.
چرا باید سویق را در سبد غذایی خانواده بگنجانیم؟
سویق به دلایل متعددی یک انتخاب مناسب برای سبد غذایی خانواده است:
- قیمت مناسبی دارد.
- مواد اولیه‌‌اش همه جا پیدا می‌شود و در دسترس است.
- از مواد طبیعی تهیه می‌شود و هیچ نگه‌دارنده‌ای ندارد.
- برای تمام اعضای خانواده در هر سنی مفید است.
- از بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری می‌کنند.
بیشتر سویق‌ها دارو هستند نه غذا!
سویق‌ها به طور عمده برای تقویت بدن استفاده می‌شوند. به عنوان مثال برای کودکان در سن رشد، می‌شود از سویق استفاده کرد. همچنین برای وزن‌گیری جنین در سه‌ماهه پایانی بارداری، مصرف سویق می‌تواند بسیار مؤثر باشد. البته میزان استفاده از سویق در آن دوران، باید کنترل‌شده باشد و مصرف زیاد سویق نیز می‌تواند باعث اضافه وزن بیش از حد جنین یا مادر او گردد.
برخی از سویق‌ها اساساً دارو هستند نه غذا. یعنی آنها را نباید همیشه خورد و به صورت عادت غذایی در آورد. برای مثال گفته‌اند:
«از این دو نوع سویق [گندم و جو] که بگذریم، دیگر انواع سویق، به عنوان غذا مصرف نمىشوند و [تنها] مصرف دارویى دارند؛ آن گونه که سویق کُنار، سویق سیب و انار ترش، براى مهار کردن شکم و حرارت دادن بیشتر به آن، به کار مىروند، یا از سویقِ خرنوب و سنجد، براى مهار کردن طبع، استفاده مىشود»
(دانش‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، ص ۳۷۴)
خواص سویق در روایات اسلامی
در روایات اسلامی، به خوردن سویق سفارش شده است. این روایات را می‌توانید در کتاب «دانش‌نامه احادیث پزشکی» (ج ۲، احادیث ۱۸۲۵ تا ۱۸۴۶) ببینید و بخوانید.
در این روایات به سویق گندم، جو، عدس، برنج سیب و خواص آنها اشاره شده است. در بعضی روایات به طور کلی خاصیت سویق بیان شده است. مثلاً امام صادق(ع) فرموده است سویق خالی یا با روغن زیتون، گوشت را می‌رویاند و استخوان را محکم می‌سازد و به همین دلیل به کودکان خردسال هم سویق داده شود. همچنین خوردن چهل‌روزه آن بازوان را پرتوان می‌کند (دانش‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، احادیث ۱۸۲۶ تا ۱۸۳۰). بر اساس نظر علامه طباطبایی، هر جا در روایات کلمه سویق بدون قید آمده است، منظور سویق گندم است نه هر سویقی.
[post id=8156]
در برخی موارد، از سوی امام معصوم خوردن سویق برای درمان بیماری توصیه شده است. برای مثال از امام صادق (ع) درباره سویق سیب نقل است:
«براى مسمومیت، دارویى سودمندتر از سویق سیب، سراغ ندارم»
(دانش‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، ح ۱۸۴۰: به نقل از: الکافی، ج ۶، ص ۳۵۶، ح ۷).
در برخی روایات هم یکی از اصحاب درباره بیماری خودش یا دیگری صحبت می‌کند و امام بر اساس حرف او سویق و نیز روش مصرفش را توصیه می‌کند.
سویق مناسب برای شما کدام است؟
خاصیت هر سویقی با خاصیت همان چیزی که از آن تهیه شده است تناسب دارد. مثلاً وقتی جو از گندم سردتر است، طبع سویق جو هم از سویق گندم سردتر است. بنابراین خوب است قبل از تهیه و خوردن سویق یا قارووت‌ها، طبع و مزاج خودتان رابشناسید تا انتخاب درستی داشته باشید. به همین دلیل، بعضی از سویق‌ها را بر اساس ویژگی مصرف‌کننده یا خاصیتشان نام‌گذاری می‌کنند. مانند سویق کودک، سویق چاق کننده، سویق لاغری.
در خرید این سویق‌ها هم دقت کنید به آن نیاز دارید یا نه. مثلاً اگر چاقی یا لاغری شما به کم‌کاری یا پرکاری غده تیروئید مربوط می‌شود، یا برای بیماری خاصی دارو مصرف می‌کنید، یا بیماری گوارشی دارید، با مشورت پزشک سنتی یا امروزی سویق و قاووت را مصرف کنید.
سویق چه فرقی با قاووت دارد؟
بعضی سویق را با قاووت و قُوَّتو اشتباه می‌گیرند. ولی سویق با آنها فرق دارد. یکی از تفاوت‌های سویق با قاووت‌ها و قوتوها در این است که قاووت‌ها اکثراً تفت داده نمی‌شوند. البته خواص ویژه خودشان را دارند اما نباید با سویق اشتباهشان گرفت. همچنین در قاووت‌ها از شیرین‌کننده‌ها و طعم‌دهند‌ه‌ها (مثل قند و شکر و هل) استفاده می‌کنند. در حالی که سویق‌ها مواد اضافی ندارند.
سویق در غرفه های باسلام
غرفه‌های زیادی در باسلام از سراسر ایران، انواع سویق را تولید می‌کنند. چه در کارگاه‌های کوچک و چه در خانه‌شان. ما در این یادداشت با تعدادی از این غرفه‌دارها مشورت کردیم. به تجربه‌های ناب و منحصر بفردشان گوش کردیم. از آنها خواستیم به مهمترین سوالاتی که برای شروع یک کسب و کار خانگی با تولید سویق پیش می‌آید پاسخ دهند.
چند نوع سویق داریم؟ آیا روش تهیه هر کدامشان با بقیه متفاوت است؟
یادداشت را با نخود شروع کردیم، ولی سویق فقط از نخود به دست نمی‌آید. اتفاقا بیشتر سویق‌ها را از گندم تهیه می‌کنند ولی هر نوع حبوبات را می‌شود سویق درست کرد.
آقای مهدی شمس از غرفه سویق ارگانیک می‌گوید: تا جایی که من اطلاع دارم از گندم، جو، سنجد، نخود، عدس، سبوس، سیب، برنج و … می‌شود سویق درست کرد. به این صورت که: غلات و حبوباتی که می‌خواهیم از آن سویق درست کنیم، کاملا آسیاب می‌کنیم. و به حالتی که نسوزد تفت می‌دهیم.
نکته‌ای که موقع تفت دادن سویق باید رعایت کرد: تقریبا در مرحله تفت دادن غلات با هم فرقی ندارند. فقط مثلا در سنجد با شعله کم باشد چون خیلی سریع می‌سوزد. دانستن و فهمیدن زمانی که سویق کاملا تفت داده شده باشد و آماده مصرف است، به صورت تجربی به دست می‌آید.
سعید مسعودی از غرفه سبد سلامت، زمان دقیق‌تر و مشخص‌تری پیشنهاد می‌دهد. او می‌گوید: زمان تفت دادن، بسته به نوع غلاتی که مصرف می‌کنیم حدود ۱۵ تا ۲۵ دقیقه روی شعله کم است.
خانم قهرمانی در خانه سویق درست می‌کند. غرفه او در بازار باسلام غرفه سویق سادات است. روشی که در تهیه سویق استفاده می‌کند خیلی باحوصله، مثل یک کدبانوی خوش‌سلیقه برایمان توضیح می‌دهد:
«اول حبوبات را تک تک پاک می‌کنیم. ۷ بار آنها را می‌شوییم و در آب‌کش می‌ریزیم تا آب آن خارج شود. صبر می‌کنیم تا خشک شود. وقتی خوب خشک شد آسیاب‌شان می‌کنیم. سبوس‌شان را از آرد جدا می‌کنیم. بعد با شعله متوسط تفت می‌دهیم تا آرد نسوزد. اگر شعله بالا باشد، سویق کیفیتش را از دست می‌دهد و تلخ می‌شود.»
غرفه سویق سادات
سبوسی که بعد از آسیاب کردن غلات به دست می‌آید، به صورت جدگانه تفت داده می‌شود. به این خاطر که سبوس زودتر تفت داده می‌شود و اگر یکجا تفت بدهیم، می‌سوزد. بعد از تفت دادن هر کدام به صورت جداگانه، سبوس را به آرد اضافه می‌کنیم. آقای کوهستانی از غرفه غذایی فراسودمند می‌گوید: در میزان اضافه کردن سبوس به آرد، سلیقه‌ها متفاوت است. از ۱۵ درصد هست تا ۵۰ درصد.
مواد اولیه تهیه سویق را از کجا تهیه کنیم؟
نکند خودتان جزو کسانی باشید که مواد اولیه سویق یعنی همان انواع غلات و حبوبات را کشت می‌کنید؟ یکی از بصرفه‌ترین کارهای اقتصادی این است که به جای خام‌فروشی و در اختیار گذاشتن مواد اولیه به دیگران، خود اقدام به فرآوری محصول کنیم. کسی که تهیه‌کننده مواد اولیه هم خودش باشد، حتما با قیمت‌های بسیار مناسب‌تر و بصرفه‌تری می‌تواند محصول را عرضه کند.
با این حال خیلی از ماها تولیدکننده غلات و حبوبات نیستیم. اما جای نگرانی نیست. مواد اولیه برای تهیه سویق به سادگی قابل تهیه و دسترس است. اولین جاهایی که به ذهن می‌رسد، بازار مرکزی حبوبات و مواد غذایی هر شهری است. طبیعتا هر چقدر واسطه ما به تولید کننده کمتر باشد، محصولی تازه‌تر و احتمالا ارزان‌تر به دست ما می‌رسد. آقای شمس از غرفه سویق ارگانیک، محصولاتش را از روستا تهیه می‌کند. خودش می‌گوید: از دست خود کشاورز بدون واسطه خریداری می‌کنم. و از محصولات دیم استفاده می‌کنم.
خانم قهرمانی از غرفه سویق سادات هم از بازار شهرشان و هم از روستا مواد اولیه را تهیه می‌کند. البته خودش می‌گوید خیلی به قیمت آن توجهی ندارد. بیشتر سعی می‌کند محصول باکیفیت‌تری پیدا کند تا سویقی که به مشتری می‌دهد هم با کیفیت باشد و مشتری از طعمش راضی باشد.
البته انتخاب جا و یا کسی که می‌خواهید مواد اولیه را از او تهیه کنید، بستگی زیادی به مقدار تولیدتان هم دارد.
در چه ظرفی سویق را بسته‌بندی کنیم؟
فروش سویق به آشناها و نزدیکان در دسترس خیلی دنگ و فنگ ندارد. در یک پلاستیک، یا حتی ظرفی که خودش آورده، می‌شود آن را در اختیارش گذاشت. اما برای کسی که می‌خواهد یک تولیدکننده حرفه‌ای سویق در خانه باشد، بسته‌بندی‌های هم‌سان و زیبا برای مشتری‌هایش خیلی اهمیت دارد.
پیشنهاد غرفه سویق ارگانیک، قوطی‌های پت است. او می‌گوید: بهترین حالت داخل قوطی پت است، که هم از جنس پلاستیکی است و هم در دارد که از ریختن سویق جلوگیری می‌کند.
در انتخاب ظرف، توجه به مقدار ظرفیت آن اهمیت زیادی دارد. مثلا اگر مشتری‌های شما بیشتر مصرف‌کننده‌های خانگی هستند، ظرف‌های بالای یک کیلوگرم، شاید انتخاب درستی نباشد. و بالعکس ظرف‌های نیم‌کیلویی و یا حتی کمتر خریدارهای بیشتری داشته باشد. هر چند به هر حال باید مدتی زمان بگذرد تا مشتری‌ها و سلیقه‌شان را بهتر بشناسید.
البته با بالا رفتن قیمت ظرف‌های بسته‌بندی، بعضی از غرفه‌دارهای باسلامی، برای اینکه محصول با قیمت مناسب‌تری به دست مشتری برسد، از پاکت‌های نایلونی وکیوم استفاده می‌کنند.
با چه مقدار سرمایه می‌شود این کار را شروع کرد؟
برای یک کار خانگی، لوازم کار در دسترس است و نیاز به خرید وسیله‌ای جدید نیست. سرمایه مورد اولیه، فقط برای خرید مواد اولیه (غلات) باشد. اما با این حال مبلغ‌هایی که غرفه‌دارها پیشنهاد می‌دهند متفاوت است. غرفه‌دار سویق ارگانیک می‌گوید: «با ۱ میلیون سرمایه می‌شود شروع کرد» ولی غرفه سویق سادات مبلغی حدود ۴ تا ۵ میلیون تومان پیشنهاد می‌کنند.
روشن است که علت تفاوت هر دو مورد، بستگی به میزان و مقدار تهیه مواد اولیه دارد.
سویق را کجا بفروشیم؟
یکی از کارهای مهمی که می‌شود انجام داد، معرفی خود سویق است. اگرچه سویق کم کم دارد جای پای خودش را باز می‌کند، اما هنوز آن طور که باید و شاید شناخته شده نیست. معرفی سویق و خواص و ویژگی‌های فوق‌العاده آن می‌تواند انگیزه خوبی برای مشتری باشد.
مهدی شمس از غرفه سویق ارگانیک ایجاد یک شبکه مجازی برای معرفی خواص آن را مفید می‌داند. او می‌گوید: ایجاد کانالی که محتوای اطلاعاتی خوب به مخاطب می‌دهد. از طریق تبلیغات تراکتی جهت رساندن اطلاعات و آشنا کردن افراد با خاصیت انواع سویق و … از راه‌های معرفی سویق به دیگران است.
به علت انرژی‌زا بودن آن می‌توانید در باشگاه‌های ورزشی هم معرفی کنید. همچنین مهدکودک‌ها هم می‌توانند مشتری انواع سویق کودک به عنوان یک میان وعده باشند. از معرفی آن به مادرها غافل نباشید.
سویق را از کجا تهیه کنیم؟
انوع سویق و پودر جوانه گندم را می توانید از غرفه های بازار باسلام تهیه کنید.
سوالات متداول درباره انواع و خواص سویق
سویق چیست؟
سویق یک خوراکی تقویتی است که از انواع حبوبات، دانه‌ها و میوه‌ها درست می‌شود.
مهمترین خواص سویق چیست؟
سویق فیبر زیادی دارد، به تقویت دستگاه گوارش کمک می‌کند و انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز برای بدن را تأمین می‌کند.
سویق کامل چیست؟
سویق کامل ترکیبی از چند ماده مفید مثل گندم، جو، عدس، نخود و سنجد است که مصرف آن در دوره نقاهت توصیه می‌شود.
