همه چیز در مورد روغن شحم گاو، از خواص و مضرات تا کاربرد و نگهداری

روغن شحم گاو قرن‌ها جزو مواد اولیه‌ی اصلی آشپزخانه‌های سنتی بوده است . امروزه نیز در سطح جهانی، بازگشت شکوه آمیزی خصوصا در عرصه‌ی محصولات مراقبت پوستی و البته نسل جدید روش زندگی سالم و ارگانیک با هدف افزایش طول عمر کارآمد بدن و کیفیت زیست شاد و مفرح داشته است. این روغن که به تازگی، دریچه‌های جدیدی از خواص و سودمندی را در تحقیقات مدرن از خود نشان داده است و این داده‌ها، مطابقت با احادیث و روایات اسلامی را نیز اثبات می‌کنند، یک افزودنی و چاشنی قوی و ارزشمند در سبد کالای شما خواهد بود. اگر شما هم مانند من، از مطالب ضد و نقیض نوشته شده در مورد روغن شحم گاو، سخت گیج شده‌اید، این مقاله شما را از سردرگمی بیرون خواهد آورد. 

روغن شحم گاو چیست؟

به روغنی که نه از شیر و دوغ و خامه و کره‌ی گاو، بلکه به طور مستقیم از چربی‌های اطراف اندام‌های درون شکم گاو و خصوصا چربی اطراف قلوه گاه یا کلیه‌ی گاو گرفته می‌شود، روغن شحم گاو گفته می‌شود. در زبان لاتین اصطلاحا آن را روغن پی گوشت ( beef tallow oil ) می نامند. 

روغن حیوانی یا روغن زرد یا همان روغن کرمانشاهی، همه‌ی این اسامی به روغنی اطلاق می‌شود که از شیر گاو یا گوسفند به دست می‌آید، رنگ زرد یا طلایی دارد، عطر و طعم خوشی دارد و از آنجایی که یک فرآورده‌ی حاصل از شیر است، کاملا برای مصرف خوراکی مناسب است. 

اما روغن شحم گاو، روغن به دست آمده از پی گاو می‌باشد و رنگ آن سفید است. این روغن هم خوراکی است اما برای مصارف روزانه چندان توصیه نمی‌شود. خصوصا با وجود افراد دارای بیماری زمینه‌ای یا افراد مسن در خانواده؛ زیرا بهتر است در کنار مصرف این روغن، تحرک و فعالیت و ورزش مناسب داشته باشید تا هضم قابل قبولی صورت گیرد. درواقع خواص روغن شحم گاو برای مصارف موضعی عالی است. 

خواص روغن شحم گاو

روغن شحم گاو، هم سطح غنای سفره‌ی‌تان را چند درجه بالا می‌برد ، هم سلامت و تنوع روتین‌های پوستی‌تان را افزایش می‌دهد. روغن شحم گاو استفاده‌ی درست از روغن شحم گاو ، فواید زیر را در پی خواهد داشت.

خواص روغن شحم گاو برای پوست

مقاله‌ای از Glamour ، نشان می‌دهد

چربی‌های موجود در شحم گاو، دارای اسیدهای چربی است که شباهت زیادی به پروفایل اسیدهای چرب سبوم انسان دارد و سبب پوشش پوست ما با یک لایه‌ی مشابه چربی‌های طبیعی پوست می‌شود. در عین حال، از غدد سبوم بیش فعال نیز جلوگیری می‌کند ( چربی بیش از حد پوست ) . به این ترتیب شفای خوبی برای پوست های خشک ، اگزما و پسوریازیس محسوب می شود. 

این روغن سودمند، هم دارای ویتامین‌های محلول در ‌چربی یعنی A,E,D,K  است ، هم جذب ویتامین‌های محلول در چربی را (حتی اگر از دیگر غذاها دریافت کرده باشید ) افزایش می‌دهد. چرا که برای جذب این ویتامین‌ها در بدن، نیاز به چربی است و روغن شحم گاو ، خود، منبع آن است.

ویتامین E دارای خواص آنتی‌اکسیدانی می‌باشد که با رادیکال‌های آزاد و آنچه برای پوست ما مضر و آلوده کننده است ، مبارزه می‌کند.

ویتامین A دارای رتینول و خواص جوانسازی پوست می‌باشد که با تولید کلاژن و سلول‌های تازه، صورت را از چین و چروک ، صاف کرده و لیفت می‌کند.

ویتامین D هم به همراه اسیدهای چرب موجود در روغن، پوست را به خوبی آب‌رسانی کرده ، صورت و دست‌ها و پاهای شما را مرطوب و تازه می‌کنند. این خاصیت برای دست‌های پینه بسته ای چون دست کشاورزان زحمت‌کش عالی است!  

روغن شحم گاو برای سلامت سیستم ایمنی

یکی از عوامل موثر در سلامت سیستم ایمنی بدن، رژیم غذایی مناسب است. ویتامین‌های محلول در چربی خصوصا ویتامین E، یکی از ریز مغذی های لازم ، جهت حفظ سلامت این سیستم مهم بدن می‌باشد که شما را از ابتلا به بیماریهای ویروسی ، خصوصا در فصول سرد سال ، نجات می‌دهد. 

روغن شحم گاو برای لاغری

روغن شحم گاو سیرکننده است و سبب کاهش میان وعده های پی‌درپی می‌شود. از این گذشته، طبق مطالعات صورت گرفته ، با وجود CLA  و اسید استئاریک موجود در چربی گاو، سوزاندن چربی بدن و سوزاندن چربی احشایی ( چربی خطرناک درون شکم بین اندام‌ هایتان ) نیز ممکن است. 

خواص ضد التهابی روغن شحم گاو

انواع روغن‌های گیاهی که سال‌هاست به مصرف خوراکی و روزانه ی ما تبدیل شده است، معمولا دارای اسیدهای چرب اشباع نشده ‌ی چندگانه هستند؛ این در حالی است که مصرف بیش از حد آن‌ها، تعادل امگا سه و امگا شش را در بدن به هم زده و موجب التهاب می‌شود. خود التهاب، زمینه و دلیل بسیاری از بیماری های مزمن چون بیماری قلبی، بیماری کلیوی، سرطان، دیابت نوع دو، مشکلات عصبی ( زوال عقل ، آلزایمر ، پارکینسون و غیره ) و اختلالات خود ایمنی ( مانند آرتریت) می باشد؛ همه‌ی این ها به پیری و از کار افتادگی فرد منجر خواهد شد. 

اما! اما مطالعات مختلف از جمله مقاله‌ای که در مجله‌ی ترکیب و تجزیه و تحلیل مواد غذایی منتشر شده، وجود CLA  در پیه گاو را، برجسته و مهم دانسته و از مزایای وجود آن برای سلامتی، علاوه بر مدیریت کاهش وزن، به کاهش التهابات بدن اشاره کرده است. این اسید چرب ، خواص ضد پیری را نیز داراست ! 

جلوگیری از رادیکال های آزاد در حین پخت و پز

روغن‌های گیاهی ، خصوصا آن‌هایی که دارای اسیدهای چرب اشباع نشده‌ی چندگانه می‌باشند، نقطه‌ی دود پایینی دارند . این یعنی برای سرخ کردن یا طبخ با حرارت بالا مناسب نیستند. زیرا در دمای بالا اکسید شده و مواد مضری تولید می‌کنند که سلامت ما را به خطر می‌اندازند. به جز روغن نارگیل که در دمای اتاق نیمه جامد است و نقطه‌ی دود بالایی دارد. 

در کنار روغن نارگیل، روغن‌های حیوانی و روغن شحم گاو نیز نقطه ی دود بالایی (c ° ۲۵۲ ) داشته و به این راحتی ها نمی‌سوزد. البته در روش زندگی سالم، هرچه میزان غذاهای سرخ‌کردنی کمتر، بهتر؛ اما هنگام سرخ و برشته کردن مرغ و سیب‌زمینی و ماهی نیز، خیالتان از بابت تولید نشدن رادیکال‌ های آزاد راحت ! 

علت تأکید بر این نکته در تحقیقات مختلف این است که همین رادیکال‌ های آزاد و مواد مضر به تدریج زمینه ی پیری زودرس، سرطان، اختلالات خودایمنی ، آرتریت روماتوئید و بیماری های قلبی و عروقی و عصبی را فراهم می‌کند. 

خواص روغن شحم گاو در طب اسلامی

در روایتی از پیامبر (ص) درباره روغن شحم گاو آمده است

« گاو گوشتش مرض، شیرش شفا و شحمش دواست. » ( طب النبی ، ص ۲۷ ) 
هم‌چنین در روایتی دیگر فرمودند : « هرکس لقمه‌ای از پیه بخورد، آن لقمه هم اندازه‌ی خود، بیماری از بدن برون می‌راند.»

وقتی از امام صادق (ع) در مورد این سخن پرسیدند، فرمودند :« مقصود پیه ی گاو است. » 
امام صادق (ع ) در روایتی دیگر نیز، اینگونه اشاره کرده‌اند: «روغن پیه قلوه گاه گاو با برنج، سبب رشد عضلانی و مطلوب بدن خواهد شد. » 

در کتاب الکافی از محمد بن فیض نقل شده است که نزد امام صادق (ع) بودم که مردی آمد و به ایشان گفت : دخترم از بیماری شکم‌روش، تکیده و لاغر شده است؛ امام صادق فرمود :«چه چیزی تو را از پلوی چرب بازمی‌دارد؟ چهار یا پنج تکه سنگ بردار و کنار آتش بگذار و برنج را در دیگی قرار بده و خوب بپز و مقداری چربی تازه ی قلوه‌گاه در ظرفی بریز و از آن سنگ‌های داغ شده، در آن قرار بده و ظرف دیگری را به روی آن بگذار و خوب بر هم زن و مواظب باش بخار آن خارج نشود ؛ هنگامی که روغن ذوب شد و برنج هم خوب پخته شد، روغن آب شده را در برنج بریز و به بیمار، دخترت ، بخوران.»

به این ترتیب و با توجه به احادیث و روایات، روغن شحم گاو در طب اسلامی ، برای قوی شدن بنیه و افزایش استحکام استخوان (با وجود ویتامینD) و عضلات بسیار مناسب است. هم‌چنین از آن برای دفع سموم از بدن و خروج بیماری‌ها و تقویت سیستم ایمنی نیز بهره می‌برند. روغن شحم گاو در طب اسلامی، به عنوان آب کننده‌ی چربی بدن و کوچک کننده‌ی شکم نیز شناخته می‌شود. 

طرز استفاده از روغن شحم گاو

قدمت استفاده از این روغن باارزش، به اندازه‌ی قدمت ظهور علم در زمان باستان است. هزاران سال است که بشر، از پیه و چربی حیوانی و مومیایی کننده ها، جز برای مصرف خوراکی که مهم‌ترین آن است، در ساخت مرهم‌های مبتنی بر پیه‌ی گاو و برای ترمیم سوختگی ها، درمان جای نیش حشرات، خراش‌ها و بریدگی‌ها نهایت استفاده را برده است. برای اینکه بدانید دقیقا با روغن پیه گاوی که در خانه دارید ، باید چه کنید، ما چند راه به شما پیشنهاد می‌دهیم.

استفاده خوراکی از روغن شحم گاو

عشایر و دامداران جای جای ایران و حتی شهرستان‌هایی که از دیرباز ، روغن شحم گاو ، یکی از اجزای اصلی آشپزی‌های محلی و غیرمحلی شان بوده، هنوز هم که هنوز است، آشپزخانه‌شان از وجود این روغن پربرکت خالی نمی‌شود. 

استفاده ی روزانه و همیشگی از روغن شحم گاو بدون فعالیت های مستمر و ورزش، توصیه نمی‌شود. اما می‌توانید هرچند روز یک بار، این روغن را در تابه داغ کنید و اواسط یا اواخر دم کشیدن برنج، به آن اضافه کنید تا عطر و طعم خوشی بگیرد و غنی شود. 

از آنجایی که روغن شحم گاو، طعم و بوی روغن حیوانی دارد ، چندان برای تهیه‌ی شیرینی پیشنهاد نمی‌شود. هرچند ، از آنجایی که بافت آن شبیه کره یا بهتر از آن، لطیف و غنی است، می‌توانید آن را جایگزین مقداری از کره در دستور پای‌ها و کلوچه‌ها کنید تا بافت پوسته پوسته و جنس و عطر و طعم منحصر به فردی به دست بیاورید. 

همانطور که قبلا هم گفته شد، از آنجایی که نقطه‌ی دود روغن شحم گاو بالاست، گزینه‌ی مناسبی برای سرخ کردنی ها و پخت و پز به حساب می آید. پس می‌توانید از آن ، در تهیه‌ی انواع غذاهای سرخ کرده، برشته شده در فر و حتی خوراک ها بهره ببرید. تنها نکته ای که باید در نظر بگیرید ، استفاده ی گاه به گاه آن است. در مصرف هرچیزی، اعتدال را رعایت کنید! 

استفاده غیر خوراکی از شحم گاو

در عصر زیباسازی‌های طبیعی و ساخت محصولات مراقبت پوستی ارگانیک ، روغن‌های حیوانی چون روغن شحم گاو با خواص آب رسانی فوق‌العاده هم، در کنار روغن‌های گیاهی ، پرکاربرد و پرخاصیت هستند. از این روغن می‌توان در ساخت مرهم‌های خانگی، بالم لب، لوسیون بدن، کرم‌های مرطوب‌کننده و آبرسان پوست استفاده کرد. 

ترکیب روغن شحم گاو، موم عسل و روغن‌های ضروری، حاصلش یک بالم لب طبیعی و مرطوب‌کننده است که آب‌های شما را از شکاف و پوسته پوسته شدن نجات می‌دهد. 

از طرفی می‌توانید با ترکیب کردن روغن شحم گاو، جوش شیرین و روغن های ضروری، یک دئودورانت طبیعی داشته باشید. 

از خود روغن خالص هم می‌توان به عنوان مرطوب کننده و آبرسان ، برای خشکی دست‌ها، پاها و صورت یا تمام بدن بهره برد. 

استفاده‌های غیرخوراکی روغن شحم گاو به پوست محدود نمی‌شود. پیه گاو از دیرباز، از مواد اولیه‌ی تهیه‌ی آتش بوده است. هنوز هم می‌توان با ترکیب آن و روغن‌های معطر به علاوه‌ی یک فتیله، شمع ساخت. 

از روغن شحم گاو، صابون‌های طبیعی بسیار خوبی ساخته می‌شود که علاوه بر قدرت شست وشو، از خشکی بیش از حد پوست شما پیشگیری می‌کند. 

از پیه گاو ، برای نرم کردن و افزایش طول عمر تخته گوشت، ظروف چوبی و وسایل چرمی هم استفاده می‌شود. هم‌چنین برای طعم دادن و حفظ قابلیت چدنی در تابه‌های چدنی ! 

میزان مصرف روغن شحم گاو

همانطور که گفته شد، روغن شحم گاو، به عنوان خوراکی نباید به صورت روزانه، آن هم بدون فعالیت و ورزش ، مورد استفاده قرار گیرد. چرا که هضم آن سخت خواهد شد. اما مصرف گاه به گاه آن، به سلامت کلی بدن کمک می‌کند. البته در مصرف موضعی و برای ترمیم خشکی دست و پا، چندان مانعی نیست. 

مضرات روغن شحم گاو

روغن شحم گاو را نمی‌توان برای طولانی مدت ، در برنامه ی غذایی روزانه ی خود جا داد. چرا که خصوصا د‌ر سنین بالای پنجاه و برای افراد دارای بیماری های قلبی، عروقی و دیابتی و همچنین افراد چاقی که فعالیت و ورزش چندانی ندارند، احتمال گرفتگی عروق، سکته ، افزایش وزن و فشار خون و چربی خون را افزایش می‌دهد. 

روش نگهداری از روغن شحم گاو

برای آنکه این روغن شگفت انگیز جای خود را در آشپزخانه‌تان حفظ کند و به این زودی ها از دست نرود، لازم است به این نکات دقت کنید: 

1. اولین و مهمترین نکته، نگهداری همیشگی روغن شحم گاو در ظرف در بسته می‌باشد. با این روش، عطر و طعم روغن بهتر حفظ می‌شود. 

2. مانند دیگر مواد غذایی باید در جای خشک و خنک نگهداری شود. اگر در مناطق گرم کشور ساکن نیستید، جای روغن شحم گاو در کابینت یا دمای اتاق‌تان امن است. اما اگر دمای خانه و آشپزخانه‌ی شما ممکن است بالای سی درجه شود، برای ماندگاری بیشتر، روغن را در یخچال یا فریزر نگهداری کنید. به این ترتیب بافت روغن همچون کره خواهد بود و می‌توانید آن را در صبحانه هم با نان و عسل میل کنید. 

3. آخرین نکته یکسان ماندن ماهیت روغن است. اگر شما روغن شحم گاو را در یخچال نگهداری می‌کنید، هربار فقط به میزان مصرف تان از آن بردارید و بقیه‌ی آن را ، قبل از اینکه تغییر ماهیت بدهد یا نرم و ذوب شود ، به یخچال برگردانید. چرا که تغییر در حالات جامد و مایع روغن به طور مستمر، به مرور روی کیفیت و عطر و طعم آن تأثیر خواهد گذاشت. 

خرید و قیمت روغن شحم گاو از باسلام

اگر جای خالی روغن شحم گاو در آشپزخانه تان احساس می شود و نمی دانید آن را از کجا تهیه کنید، باسلام کار را برای شما راحت کرده است. هنگام خرید روغن شحم گاو، خلوص روغن و بهداشتی تهیه شدن آن بسیار مهم است. در باسلام فروشنده های باتجربه ای وجود دارند که سالیان سال است که کار آن‌ها تولید روغن‌های حیوانی خوش عطر و بوست و در این راه ، برای خود اعتماد و اعتبار خریده‌اند. آن‌ها را در باسلام بیابید و خریدی راضی کننده داشته باشید.

سوالات متداول درباره‌ی روغن شحم گاو