اصولا در خانواده‌ی ما غذاهای برنجی محبوبیت بیشتری دارند و وقتی قرار باشد غذای نانی بخوریم، طوری سگرمه‌هایمان توی هم می‌رود که قیافه‌مان داد می‌زند دل‌مان برنج می‌خواهد. بعد با خودمان می‌گوییم اگر از همان اول پلو خورش را انتخاب می‌کردیم، آرامش روح و روانِ بیشتری داشتیم!
در عطر و طعم برنج ایرانی که شکی نیست، اما بعضی‌ها کنجکاو هستند که موقع خرید برنج‌های شمال کشور، سراغ برنج گیلان بروند یا برنج مازندران؟ و اینکه آیا اصلا این دو برنج تفاوتی دارند یا نه؟
فهرست:
پاسخ کوتاه این است که همه چیز به سلیقه خودتان بستگی دارد. اما برای اینکه محصولی با سلیقه‌ی ما جور باشد، لازم است درباره‌ی آن بیشتر و دقیق‌تر بدانیم. برای همین در این یادداشت سعی کرده‌ایم به تفاوت‌های برنج‌های گیلان و مازندران بپردازیم.
گیلان؛ دومین تولیدکننده برنج در کشور
استان گیلان، رتبه دوم کاشت برنج را در کشور دارد. مناطق جلگه‌ای و دره‌ای این استان، مناسب کاشت انواع برنج با طبع‌های سرد و گرم است.
شالیکاران گیلانی در فروردین ماه شروع به کاشت برنج می‌کنند و در تیر ماه آن را برداشت می‌کنند. ضمنا به دلیل سرمای زودرس، معمولا خیلی کم پیش می‌آید که امکان دو بار کاشت را در یک سال داشته باشند.
برنج گیلان چه انواعی دارد؟
۱. برنج هاشمی گیلان
یکی از معروف‌ترین برنج‌های گیلان، برنج هاشمی است که البته در مازندران هم کشت می‌شود اما دراصل آن را با نام گیلان می‌شناسند. برنج هاشمی باتوجه به نوع کشت و جنس‌اش، دو طبع سرد و گرم دارد. راستی از آن‌جایی که این برنج دو نوع دودی و غیردودی هم دارد، دستتان برای انتخاب باز است و می‌توانید طبق سلیقه‌تان خرید کنید.
از ویژگی‌های برنج هاشمی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- رنگ سفید مایل به کرم
- طعم و عطری ماندگار
- داشتن دانه‌های بلند
- حفظ کیفیت (نرمی، طعم و عطر) تا چند ساعت بعد از پخت
[post id=28854]
۲. برنج علی کاظمی گیلان
برنج پرمحصول علی کاظمی از خانواده برنج صدری است و به نام همین شخص در فومن کشف شده است. اگر دنبال برنجی با پختی آسان و مرغوب می‌گردید، این برنج مناسب شماست. البته برنج علی کاظمی در مقایسه با برنج هاشمی قد کوتاه‌تری دارد و رنگ آن سفید مایل به کرم است.
۳. برنج دم سیاه گیلان
این برنج در رشت، لاهیجان، آستانه اشرفیه و… کشت می‌شود و در شلتوک آنها رشته‌ی سیاهی دیده می‌شود. به همین دلیل هم نام دم‌سیاه را روی آن گذاشته‌اند. اگر می‌خواهید برنج‌تان خوش قدوبالا باشد و در کنار عطر و طعمی خوب، بعد از پخت هم زیاد ری کند، می‌توانید سراغ برنج دم سیاه بروید.
۴. برنج دم زرد گیلان
برنج دم زرد از برنج‌های محبوب رشت و لاهیجان است و شلتوک‌های آن هنگام پخت از قرمز به زرد یا قهوه‌ای ملایم تغییر رنگ می‌دهند.
۵. برنج صدری ممتاز گیلان
همان‌طور که از نام‌اش پیداست از خانواده‌ی برنج صدری است، طعم و عطر بسیار خوبی دارد و خیلی خوب هم قد می‌کشد.
۶. برنج طارم گیلان
کشت اصلی طارم مربوط به زنجان است اما در منطقه کوچصفهان رشت هم کشت می‌شود و ویژگی‌های آن‌هم متناسب با نام برنج است. از انواع برنج طارم می‌توان به طارم سنگی، طارم عطری، طارم هاشمی، طارم استخوانی، طارم صدری و طارم دم سیاه اشاره کرد.
۷. برنج شیرودی گیلان
این برنج از ترکیب برنج خزر و دیلمان به‌دست آمده‌است و کشت محدودی در گیلان دارد، اما بااین‌حال قیمت آن مناسب است. برنج شیرودی، بیشتر برای زمان‌هایی پیشنهاد می‌شود که می‌خواهید برنج را تازه‌تازه میل کنید، چون بعد از چند ساعت کیفیت اولش را از دست می‌دهد.
۸. برنج بی نام گیلان
برنج بینام خوش‌طعم است و عطر خوبی دارد. فقط نباید از آن انتظار قد کشیدن داشته باشید، چون این برنج بعد از پخت تُپل و گرد می‌شود!
مازندران؛ اولین تولیدکننده برنج در کشور
مازندران هم مثل گیلان آب‌وهوا و شرایط مطلوبی برای کشت برنج دارد و نظر مشتریان زیادی را جلب کرده‌است. این استان بیشترین تولیدِ برنج در کشور را دارد. مازندران هم مثل گیلان امکان کشتِ برنج با طبع سرد و گرم را دارد. در این استان معمولا برنج‌کاران می‌توانند در دو فصل برنج را کاشت و برداشت کنند. از فروردین تا تیر و از مرداد تا آبان.
[post id=28512]
برنج مازندران چه انواعی دارد؟
انواع برنج های مازندران شامل موارد زیر می‌شود:
۱. برنج طارم هاشمی مازندران
برنج طارم هاشمی ترکیبی از بذر طارم و هاشمی است و در فریدونکنار و مناطق دیگر مازندران کشت می‌شود. این برنج رنگ کدری دارد و ری‌کشی آن بسیار عالی است.
۲. برنج طارم عطری مازندران
عطر و طعم برنج طارم عطری مازندران در کشت دوم، خیلی بیشتر از کشت اول است و از انواع محبوب برنج طارم به‌حساب می‌آید، چون هم قد می‌کشد و هم با عطرش، اشتهای آشپز و مهمان‌ها را باز می‌کند. این برنج برای مهمانی‌ها و مجالس یک گزینه‌ی ایده‌آل خواهد بود.
۳. برنج طارم دیلمانی مازندران
برنج طارم دیلمانی در رامسر، چالوس، نوشهر و… کشت می‌شود و از برنج‌های دانه‌بلند مازندران است. البته برنج پربازدهی نیست اما به دلیل عطر بی‌نظیرش طرفداران خاص خودش را دارد.
۴. برنج طارم سنگی مازندران
این برنج در جویبار، فریدونکنار، بابل و بابلسر کشت می‌شود و طعم بسیار خوبی دارد. رنگ آن نباتی است، خیلی قد نمی‌کشد و ریزتر از طارم هاشمی و دم‌سیاه است.
برنج مازندران بیشتر در چه شهرهایی کشت می‌شود؟
برای اینکه بدانید برنج مازندران بیشتر در شهرهایی کشت می‌شود، جدول زیر را ببینید:
| نام برنج | محل کشت |
| برنج طارم | قسمت‌های مرکزی مازندران مثل شهرستان فریدونکنار، بابلسر، محمودآباد و جویبار |
| برنج هاشمی | قسمت‌های مرکزی مازندران مثل شهرستان فریدونکنار، بابلسر، محمودآباد و جویبار |
| برنج فجر | مناطق کوهستانی و در شهرستان‌های آمل، بابل، ساری، بهشهر و نکا |
| برنج شیرودی | مناطق کوهستانی و در شهرستان‌های آمل، بابل، ساری، بهشهر و نکا |
برنج گیلان و مازندران چه فرقی با هم دارند؟
حدود ۷۰ درصد از برنج کشور در شمال ایران کشت می‌شود و وقتی بخواهیم از بین برنج و مازندران یکی را انتخاب کنیم، کار خیلی سخت می‌شود. راستش حتی خود من به‌عنوان یک برنج‌خور قهار، بعد از آشناییِ بیشتر با این دو برنج در دوراهی سختی قرار گرفته‌ام! در نتیجه همه چیز به سلیقه و انتخاب خودتان بستگی دارد.
ویژگی‌هایی مثل مزه، رنگ، قد (ری‌کشیدن) و عطر، باعث می‌شوند تا برنج گیلان و مازندران باهم تفاوت‌هایی داشته باشند. البته زمان کشت هم تفاوت‌هایی را به وجود می‌آورد. بیایید این تفاوت‌ها را با هم مرور کنیم:
۱. دفعات کشت
برنج مازندران دوبار در سال کشت می‌شود: بار اول در تابستان و بار دوم در زمستان. درحالی‌که برنج گیلان فقط یک‌بار بین تابستان و پاییز کشت می‌شود و به خاطر بارندگی‌های زیاد، امکان برداشت آن در زمستان نیست.
۲. طعم
معمولا برنج‌های گیلان در مقایسه با برنج‌های مازندران طعم شیرین دلچسبی دارند و طعمشان چند ساعت بعد از پخت تغییر نمی‌کند. همین ویژگی هم باعث شده تا طرفداران بیشتری داشته باشد.
۳. رنگ
رنگ برنج‌های گیلان سفید مایل به کرم است ولی برنج‌های مازندرانی سفیدتر هستند.
۴. قد و اندازه
برنج‌های گیلانی نسبت به برنج‌های مازندرانی، قد رعناتری دارند و شیک و مجلسی‌تر به نظر می‌رسند.
۵. عطر و بو
عطر برنج‌های گیلانی به‌قدری است که می‌تواند تا چند خانه آن طرف‌تر هم برود! برنج‌های گیلانی در مقایسه با برنج مازندرانی چه قبل از پخت و چه مدتی بعد از پخت، همچنان خوش‌عطر و بو هستند.
برنج گیلان بهتر است یا مازندران؟
حالا که قرار است بالاخره یکی از این دو برنج را انتخاب کنیم و از دوراهی گیلانی یا مازندرانی عبور کنیم، (و البته تعارف را هم کنار بگذاریم) باید بگوییم عطر و طعم برنج‌های مازندرانی به پای خوشمزگی و عطر برنج‌های گیلانی نمی‌رسد.
کیفیت برنج گیلان از هر نظر (فصل کشاورزی، عطر و طعم و…) آن را در رتبه‌ی اول قرار داده‌است. باتوجه به کیفیت بالای برنج‌های گیلانی، بدیهی است که قیمت آنها بیشتر از برنج‌های مازندرانی باشد.
باتوجه به اینکه بیشترِ شالیزارهای گیلان در دامنه‌ی کوه‌ها قرار دارند، بعد از بارندگی‌ها، املاح معدنی از بالا به سمت زمین‌های پایین سرازیر می‌شود و خاک را غنی می‌کنند. این شرایط نسبت به مازندران که خاک آن دچار فرسایش بیشتری شده، بهتر است و گفته می‌شود برنج‌های گیلانی از مواد معدنی بیشتری برخوردار هستند.
البته ما قدردان همه برنج‌کارانِ زحمت‌کش شمالی هستیم. در هر شهر و استانی که باشند. خصوصا برنج‌کارانِ عزیزی که در باسلام غرفه دارند.
سوالات متداول درباره برنج گیلان و مازندران
انواع برنج گیلان عبارتند از: هاشمی، علی‌کاظمی، دم‌سیاه، دم‌زرد، صدری ممتاز، طارم، شیرودی، بینام
انواع برنج مازندران عبارتند از: هاشمی، طارم، طارم دیلمانی، طارم سنگی
همه چیز به سلیقه خودتان بستگی دارد اما به طول کلی برنج گیلان طعم و عطر بهتری دارد. در مقابل قیمت برنج مازندران مناسب‌تر است.
