نوروز در پاکستان رو به فراموشی‌ست!
حرف زدن با آدم‌هایی از نقاط دیگر دنیا، یک نکته مهم را برایم روشن کرد و آن این بود که ما، یعنی ما ایرانی‌ها برای آداب و رسوم و مناسکِ ملی و دینی‌مان ارزش زیادی قائل هستیم. می‌گویند پایبندی به سنت‌ها در ایران کمرنگ شده اما قرائن نشان می‌دهد هنوز هم، به نسبت بسیاری از کشورهای همسایه به جا آوردن رسومات در ایران اهمیت زیادی دارد، حتی برای جوان‌ترها. مثلا همین پهن کردن سفره هفت‌سین، چیزی نیست که به راحتی کسی دورش خط بکشد و در روز اول عید به هر خانه‌ای سرک بکشی یک سفره هفت‌سین کوچک خواهی دید، سفره‌های مجلل و دیزاین شده با ظرف‌های ست و دست‌ساز و…هم که دیگر حسابش سواست. این در حالی‌ست که همین بیخ گوشمان یعنی در پاکستان رسوم نوروز رو به فراموشی است.
هدی هستم از پاکستان!
هدی، 25 ساله است.او در ایران متولد شده اما به خاطر اینکه والدینش اهل پاکستان هستند، خودش را پاکستانی می‌داند. او، در دانشگاه تهران رشته مدرسی می‌خواند و برای پاسخ دادن به سوالات ما، از والدینش کمک می‌گیرد، چرا؟ چون زندگی در ایران آن‌ها را از آدابِ کشورشان دور کرده و آنطور که باید در مورد رسومات پاکستان اطلاعات دقیق ندارد.
فهرست:
خانه‌تکانی به‌خاطر تغییر فصل!
پاکستانی‌ها نوروز دارند، اما نه مثل ما. هدی توضیح می‌دهد:«در مورد نوروز ما در پاکستان چهار قومیت داریم. مثلا در ایران که لر هستند ترک هستند فارس هستند، در پاکستان چهار قومیت سِند، پنجاب، بلوچستان، شمال پاکستان داریم و این قومیت ها مثلا پنجابی ها که در جنوب هستند نوروز را به اندازه دعایی که در مفاتیح ذکر شده در همان حد قبول دارند و همان را فقط انجام می‌دهند اما در شمال پاکستان نوروز کمی پررنگ‌تر است. مثلا سفره هفت سین دارند و دعاهای نوروز را هم به جا می آورند. ما در مورد دو تا قومیت دیگر اطلاعی نداریم. اما به طور کلی در پاکستان هم اعتقاد به نوروز وجود دارد اما نه به لحاظ دید و بازدیدی که در ایران باشد و اون شور و شوق خرید و خانه تکانی. آنجا خانه تکانی ها دقیقا بعد از زمستان انجام می‌شود، به خاطر اینکه در پاکستان شکل خانه ها مثل ایران نیست و مثلا هوا که سرد شود داخل اتاق ساکن می‌شوند و هوا که گرم شود به حیاط می‌آیند و روی تخت هایی که دور تا دور حیاط چیده‌اند تابستان را میگذرانند. پس آخر زمستان، به خاطر این تغییر هوا و تغییر روشزندگی یک خانه تکانی انجام می‌دهند اما این خانه تکانی ربطی به نوروز ندارد و فقط با آن همزمان است.»
خانه‌تکانی، جز لاینفکِ زندگی خانواده‌هاست انگار، حالا چه به نام نوروز، چه با نام دیگری. من که می‌گویم آدمی، با آمدن بهار ناخودآگاه میل دارد شروع دیگری را آغاز کند و برای این شروع دوباره نیاز دارد به آماده‌سازی محیط، روفتن خاک‌ها و خریدن چند چیز جدید، شاید یک گلدان گل کوچک، یک دست استکان، یا یک دستمال نرم آشپزخانه!
رمضان برای پاکستانی‌ها یعنی ماه قرآن و مسجد!
ماه مبارک رمضان، در پاکستان از نوروز مهمتر و پررنگ تر است و در یک جمله، ماه رمضان برای پاکستانی‌ها یعنی ماه قرآن. آن‌ها از هر طائفه و قومی که باشند، یا هر مذهبی سعی می‌کنند بیشترِ وقت خود در این ماه را صرف تلاوت و تدبر در قرآن کنند. از طرفی ماه رمضان در پاکستان، ماه جان گرفتن مسجدها و رونق گرفتن صف نماز جماعت نیز هست. به طوری که در سراسر پاکستان همزمان با آغاز ماه رمضان مساجد و مراکز دینی برای میزبانی از نمازگزاران و عابدان تطهیر و تزئین می‌شود. هدی برایمان می‌گوید:« در پاکستان در بقیه ایام سال رفتن به مسجد و قرائت قرآن در زمانهای دیگر ایام سال چندان رواج ندارد ولی با هلول ماه رمضان توجه به مساجد و قرائت قرآن بیشتر می‌شود، در ماه رمضان ختم قرآن جایگاه ویژه‌ای بین اهالی پاکستان دارد و هرکسی هرچه بیشتر بتواند قرآن ختم کند افضل‌تر است و فردی که ختم قرآن بیشتری انجام دهد تشویق می‌شود و معمولا هر کس بیشتر از یک بار قرآن را ختم می‌کند و افرادی داریم که در طول این 30 روز چندین بار قرآن را ختم کرده‌اند.»
زمان کار و فعالیت رسمی هم در ماه مبارک رمضان در پاکستان تغییر می کند، بانک‌ها و ادارات دولتی معمولاً زودتر از حد معمول یعنی ۸ صبح یا ۸:۳۰ و در بعد از ظهرها نزدیک ساعت ۲:۳۰ یا ۳ باز می شوند و بازارها موقع اذان و افطار تعطیل هستند و بعد تا نیمه شب به کار خود ادامه می‌دهند.
بفرما افطار در مسجد و خیابان
افطاری دادن، یکی از مهمترین سنت‌های رمضان در پاکستان است. مردم در این ماه، پای سفره‌های افطاری روزه خود را باز می‌کنند و افطار کردن در بیرون از خانه امری معمول و رایج است. هدی می‌گوید:«مساجد در کنار برگزاری نماز و قرآن، افطاری هم دارند. خانواده‌هایی که کمی از لحاظ مالی ضعیف هستند برای افطار به مسجد می‌روند، چون خانواده‌هایی که از لحاظ مالی وضع بهتری دارند در مسجد محل افطاری می‌دهند و همین یکی از دلایل رونق گرفتن مساجد در ماه مبارک است.از طرفی در پاکستان رسم است که سفره افطار در خیابان‌ها پهن می‌شود و هر کسی طبق توان خود برای افطار روزه داران همکاری می‌کند.»
از زولبیا تا پکوڑے
هدی برایم نام غذاها را می‌نویسد:« پکوڑے ، دہی بلہ، سموسہ، چنے چاٹ» و ادامه می‌دهد:«پخت شیرینی‌ها و غذاهای ویژه ماه رمضان، در پاکستان رایج است. مثل ایران، در پاکستان هم زولبیا داریم که بهش جلیبی می‌گوییم و جلیبی شیرینی رمضان است، دو سه غذای معروف پاکستانی معروف مثل پکوره هم همیشه در سفره‌های افطار دیده می‌شود» با آمدن اسم زولبیا دلم شاد می‌شود که یک خوراکی مشترک پیدا کرده‌ام اما وقتی عکس جلیبی را سرچ می‌کنم، متوجه می‌شود پاکستانی‌ها ارادت بسیار زیادی به زولبیا دارند، بسیار زیاد!
در کنار خوراکی‌های مخصوص، نوشیدنی‌ها هم در سفره افطار پاکستان نقش پررنگی دارد، هدی توضیح می‌دهد:«اگر ماه رمضان در فصل گرم باشد انواع و اقسام شربت‌ها مصرف می‌شود و به جای چای، شربت جایگزین می‌شود. شربت‌های مخصوص با رایحه لیمو و گلاب و خوردن میوه‌هایی مثل موز و انبه قبل از وعده غذای اصلی از سنت‌های مردم پاکستان در ماه رمضان است.
چهار شب قدر در پاکستان برگزار می‌شود!
شیعیان کشور پاکستان مانند ما سه شب ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه رمضان را شب‌های قدر می‌دانند اما اهل سنت علاوه ۲۷ ماه مبارک رمضان مراسم برگزار می‌کنند، به گفته هدی مردم پاکستان برای عید فطر شور و شوق فراوان دارند، سه روز عید می‌گیرند و بازار عیدی دادن و مهمانی رفتن در ایام عید فطر حسابی گرم است.
