تا وقتی گذرتان به سوهان‌فروشی‌های قم نیفتاده باشد، نمی‌دانید سوهان‌خریدن چه کار پیچیده‌ای است. جلوی ویترین مغازه‌ها می‌ایستید و از خودتان سوال‌هایی شبیه به این می‌پرسید: سوهان لقمه‌ای بخرم یا گزی؟ حلوایی یا حبه‌ای؟ کنجدی یا عسلی؟ باقلوایی یا پشمکی؟ اصلا چرا اسم همه سوهان‌فروشی‌های قم یک ربطی به حاج حسین و پسرانش دارد؟ سوهان برند بخرم یا سوهان دم‌حرمی؟ دسر سوهان دیگر چیست؟
می‌بینید؟ فرایند انتخاب یک سوهان مناسب واقعا دشوار است. اما نگران نباشید. ما اینجاییم تا راهنمایی‌تان کنیم. توی این مقاله با انواع سوهان به شکل دقیق‌تری آشنا می‌شوید.
سوهان چیست؟
سوهان یک‌جور شیرینی ترد و سنتی ایرانی است که از جوانه گندم، آب، آرد سبوس‌دار، شکر، هل، روغن، تخم‌مرغ، مغز پسته و زعفران تهیه می‌شود. این خوراکی مختص به قم نبوده و در شهرهایی مثل زرند کرمان و اصفهان هم تولید می‌شود، منتها همان‌طور که در ابتدای متن هم اشاره کردیم، تنوع سوهان در قم خیلی بیشتر است.
فهرست:
[post id=33079]
سوهان از کجا آمده است؟
هیچکس دقیقا نمی‌داند سوهان به شکل فعلی‌اش از چه سالی در قم طبخ می‌شده است اما قدیمی‌ترین گزارش‌های موجود می‌گویند: سوهان دستپخت مردی قمی به نام ملاابراهیم شماعی بوده که آن را در دوران قاجار به جانشین ناصرالدین شاه پیشکش کرده است. (البته گویا سوهان ملا ابراهیم با سوهان‌های امروزی فرق داشته و بافتش نرم‌تر بوده)
درباره نامگذاری سوهان هم گمان‌هایی مختلفی وجود دارد اما معروف‌ترینش این است که نماینده ناصرالدین‌شاه بعد از خوردن سوهان از طعم آن خوشش آمده و به اطرافیانش گفته: عجب خوراکی لذیذی است! هرچه غذا خورده بودم را مثل سوهان برید و هضم کرد!
چطور در خانه سوهان قم درست کنیم؟ (روش پخت سوهان خانگی)
برای پختن سوهان خانگی کار سختی در پیش ندارید. فقط کافیست مراحل زیر را به دقت دنبال کنید:
- ۱۰۰ گرم آرد گندم و پودر جوانه گندم را بعد از الک‌کردن، توی آب بجوشانید.
- حالا روغن، پودر قند و زعفران را نیز به آن اضافه کنید و آن‌قدر هم بزنید تا تمام آبش تبخیر شود.
- بعد از تبخیرشدن آب، مایه‌ی به دست‌آمده را تا سرخ‌شدن کامل هم بزنید.
- مایه را روی یک کاغذ روغنی پهن کنید و به دلخواه پودر نارگیل یا پسته روی آن بپاشید.
- سوهان شما آماده است. آن را در گوشه‌ای قرار بدهید تا سرد شود. سپس میل کنید.
سوهان چه انواعی دارد؟
همان‌طور که چند خط بالاتر گفتیم انواع سوهان آن‌قدر زیاد است که هر خریداری را گیج می‌کند. در ادامه با برخی از معروف‌ترین انواع سوهان آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.
۱. سوهان باقلوایی
اگر حال و حوصله‌ی بررسی بقیه گزینه‌ها را ندارید، بگذارید همین اول کار خیالتان را راحت کنیم: سوهان باقلوایی بخرید و نویسنده این متن را دعا کنید! این نوع سوهان همه‌ی ویژگی‌های خوبی را که از این شیرینی انتظار می‌رود، برآورده می‌کند. هم خوشمزه است، هم ارزش غذایی بالایی دارد، هم یک میان‌وعده‌ی کامل به حساب می‌آید و هم با توجه به سایز کوچکش برای پذیرایی مناسب‌تر است.
سوهان باقلوایی که به خاطر شباهت ظاهری‌اش به شیرینی باقلوا به این نام معروف شده است، از انواع صادراتی سوهان است و در کشورهای همسایه هم طرفداران زیادی دارد.
۲. سوهان عسلی
سند سوهان عسلی به نام اصفهانی‌ها خورده. این سوهان که در فهرست میراث ناملموس ایران نیز ثبت شده شبیه پولکی است. منتها بافت نرم‌تری دارد. برای تهیه این سوهان از عسل و شکر و بادام و کره حیوانی و زعفران استفاده می‌شود و نسبت به سوهان قم چربی کمتری دارد. این‌بار اگر گذرتان به اصفهان افتاد و نخواستید گز بخرید، روی سوهان عسلی هم به عنوان سوغاتی می‌توانید حساب باز کنید.
۳. سوهان گزی
این سوهان خوشمزه دوگانه‌سوز است! چون موقع گاززدنش همزمان هم طعم گز اصفهان را حس می‌کنید و هم طعم سوهان قم را. سوهان گزی که حاصل نوآوری سوهان‌پزهای قمی بوده و قدمت چندانی ندارد، معمولا به شکل لوزی تولید می‌شود و نسبت به سوهان‌های معمولی قیمت بالاتری دارد. اگر دنبال یک گزینه خوش‌خوراک و چرب و نرم می‌گردید، در انتخاب سوهان گزی شک نکنید.
[post id=36386]
۴. سوهان حلوایی
دنبال سوهانی می‌گردید که مناسب دندان‌های کودکان و سالمندان باشد؟ پیشنهاد ما به شما سوهان حلوایی است. این سوهان که از سوهان معمولی نرم‌تر و از دسر سوهان سفت‌تر است، برخلاف نامش، چه در ظاهر و چه در ترکیب هیچ شباهتی به حلوا ندارد و طعم همان سوهان معمولی را می‌دهد. برخی می‌گویند علت نامگذاری این سوهان به حلوایی این است که در زمان قاجار به شکل حلوا طبخ می‌شده است.
۵. دسر سوهان
یک پیشنهاد نو برای آن‌هایی که سرشان برای طعم‌های جدید درد می‌کند: دسر سوهان! این دسر خوشمزه و مقوی که ظاهری شبیه شله‌زرد دارد، بافت کشسانی و نرمی داشته و از مایه‌ی اولیه سوهان تهیه می‌شود. شما می‌توانید دسر سوهان را بعد از غذا یا به صورت عصرانه در کنار چای بخورید.
۶. سوهان آردی
سوهان آردی از خوراکی‌های مخصوص شهر یزد است. این شیرینی که به شکل دایره‌‌های نازک تولید می‌شود، از آرد گندم، روغن حیوانی، روغن گیاهی، شربت اینورت، پسته آسیاب‌شده، گلاب و دارچین یا زنجبیل به دست می‌آید. اگر دنبال یک طعم متفاوت و تازه می‌گردید سوهان آردی را حتما امتحان کنید.
۷.سوهان گل
این شیرینی در اولین سال‌های تولدش، ظاهری گرد داشت که به آن سوهان تخت می‌گفتند. ضخامت آن از نوع گل‌نازک بیشتر است و در اندازههای مختلفی عرضه می‌شود و برای مصارف خانگی مناسب‌تر است.
۸.سوهان حبه ای
این محصول تنوع زیادی دارد. حبه‌ای گزی (که میان آن با گز پر شده است)؛ حبه‌ای لقمه‌ای(که با مغز پسته یا بادام پر شده است) و حبه‌ای ساده (که با مغز پسته یا بادام تزیین شده است).
۹.سوهان لقمه ای
این محصول به صورت مربع یا مستطیل‌هایی در اندازههای مختلف برش می‌خورد. برای لایه‌ی میانی این لقمه‌های راحت و خوشمزه، از مغز پسته و بادام استفاده می‌شود.
۱۰.سوهان خلالی
برش‌های مستطیل شکل باریک و بلند که به سوهان خلالی معروف شده است، گزینه‌ی مناسب دیگری برای پذیرایی است. این نوع محصول به دو صورت مغزدار و بدون مغزتولید می‌شود. کنجد؛ پسته و بادام از مواد میانی آن هستند.
۱۱.سوهان سکه ای
این محصول به صورتی گرد و در اندازههای مختلف عرضه می‌شود و بیشتر برای تزیین آن، از پودرپسته استفاده می‌کنند.
ویژگی های سوهان مرغوب
کیفیت مواد و تازگی آن در انتخاب این شیرینی گرانقیمت، حرف اول را میزند. سوهان مرغوب لازم است که:
- میزان آرد جوانه گندم در آن بیشتر از آرد معمولی باشد.
- از روغن حیوانی یا کره برای تولید آن استفاده شود.
- در تهیه‌ی آن، رنگ‌های مصنوعی جای زعفران مرغوب را نگیرند.
- روی آن روغن دلمه نبسته باشد.
- عطر خوبی داشته باشد و بوی ماندگی یا روغن ندهد.
- هنگام جویدن به دندان نچسبد و به راحتی خرد شود.
- جعبه فلزی آن زنگ‌زدگی نداشته باشد.
- از مغزهای تازه و مرغوب در آن استفاده شود.
روش نگهداری سوهان
نگهداری این محصول اهمیت کمتری از خرید آن ندارد. برای حفظ کیفیت آن، لازم است به چند نکته توجه کرد:
- آن را به مقدار کم و برای مصرف کوتاه‌مدت بخرید.
- در معرض آفتاب و حرارت مستقیم قرار ندهید؛ چون باعث به روغن افتادن و سفت شدن آن می‌شود.
- در محیط خنک و بدون رطوبت نگهداری کنید. رطوبت باعث چسبنگی آن می‌شود.
سوالات متداول درباره انواع سوهان
هیچکس دقیقا نمی‌داند سوهان به شکل فعلی‌اش از چه سالی در قم طبخ می‌شده است اما قدیمی‌ترین گزارش‌های موجود می‌گویند: سوهان دستپخت مردی قمی به نام ملاابراهیم شماعی بوده که آن را در دوران قاجار به جانشین ناصرالدین شاه پیشکش کرده است.
سوهان اصفهان که در فهرست میراث ناملموس ایران نیز ثبت شده شبیه پولکی است. منتها بافت نرم‌تری دارد. برای تهیه این سوهان از عسل و شکر و بادام و کره حیوانی و زعفران استفاده می‌شود و نسبت به سوهان قم چربی کمتری دارد.
سوهان از جوانه گندم، آب، آرد سبوس‌دار، شکر، هل، روغن، تخم‌مرغ، مغز پسته و زعفران تهیه می‌شود.
