بگذارید اعتراف کنم که من از همان بچگی بادام هندی‌های داخل آجیل را جدا می‌کردم! فرقی هم نمی‌کرد که مهمان کسی بودیم یا آجیلِ خانه‌ی خودمان بود.
حالا که فهمیده‌ام این آجیل، با آن ظاهر موزون و رنگ زعفرانی‌اش چقدر برای کمخونی مفید بوده‌است، آرزو می‌کردم که کاش می‌شد آن خوشمزه‌های خون‌ساز را برای امروز که قیمتش خیلی بالاتر رفته، ذخیره می‌کردم!
فهرست:
بعد از خواندن این متن، متوجه می‌شوید که آجیل، به خصوص بادام هندی، فقط مصرف زینتی ندارد و باید به چشم دارویی خوشمزه به آن نگاه کرد.
نشانه‌های کمخونی چیست؟
بیشترِ ما کمخونی را با یک حالتِ مشخص می‌شناسیم: همان زمانی که مادرمان پلک چشم‌مان را با انگشت‌ش به سمت پایین می‌کشید و وقتی می‌دید داخل پلک‌مان کم‌رنگ است، با اطمینان می‌گفت «کمخونی داری!» بعد باید منتظر راه‌های درمان خانگی می‌ماندیم.
آشنایی با نشانه‌های کم خونی کمک می‌کند تا حداقل شک کنیم که شاید در چند ماه اخیر دچار کمخونی شده باشیم. علائم کمخونی شامل این موارد هستند:
- ضربان قلب نامنظم (به‌صورت تپش قلب و آریتمی)
- احساس سرما و سردشدن دست‌ها و پاها
- ترک‌های لب و اطراف آن
- خستگی و ضعف عمومی
- رنگ‌پریدگی پوست
- تنگی نفس
- سرگیجه
- سردرد
چرا کم‌خون می‌شویم؟
ما در خانه این عارضه را کم خونی یا فقر آهن صدایش می‌زنیم! اما اصطلاح تخصصی‌اش «آنِمی» است. همان‌طور که می‌دانید برای آنکه اکسیژن به بافت‌های خونی برسد، باید گلبول‌های قرمز وارد عمل شوند؛ یک‌چیزی شبیه به تاکسی‌های اینترنتی!
حالا اگر گلبول‌های قرمز سالم به اندازه‌ی کافی وجود نداشته باشند، اکسیژن‌رسانی هم اتفاق نمیفتد. درواقع گاهی مشکل اصلی این است که گلبول قرمز به اندازه‌ی کافی تولید نمی‌شود. از دست‌دادن خون و تخریب گلبول‌های قرمز به دلایل مختلف، باعث کمخونی می‌شوند.
رژیم غذایی نامناسب؛ اصلی‌ترین عامل کمخونی
رژیم غذایی نامناسب را می‌توان به‌عنوان یکی از عوامل عمومی و کم‌خطر ایجاد کمخونی در نظر گرفت. در نتیجه اگر دائما از غذاهایی استفاده می‌کنید که آهن، ویتامین ب ۱۲ و اسید فولیک ندارند، احتمالا باید منتظر کمخونی باشید.
با انواع کمخونی آشنا شوید
کمخونی می‌تواند از نظر زمان، موقتی یا طولانی باشد. از نظر شدت هم به دو نوع خفیف و شدید تقسیم میشود. برخی از عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، بیماری‌های خون و… هم باعث کمخونی می‌شوند. برخی از انواع کمخونی عبارتند از:
- کمخونی ناشی از کمبود ویتامین‌ها (فقر آهن و ویتامین ب ۱۲)
- کمخونی بیماری‌های مزمن (بیماری‌های کلیوی، ایدز، آرتریت روماتوئید و… باعث کمخونی می‌شوند)
- کمخونی ناشی از قاعدگی (به‌ویژه در زنانی که در آستانه‌ی یائسگی هستند، این کمخونی زیاد اتفاق میفتد)
- کمخونی داسی‌شکل (نوعی بیماری ارثی)
- کمخونی همراه با بیماری‌های مغزاستخوان
- کمخونی دوران بارداری و …
درمان‌های خانگی کمخونی کدامند؟
همان‌طور که رژیم غذایی نامناسب باعث کمخونی میشود، مصرف خوراکی‌های مغذی هم جلوی کمخونی را می‌گیرد. گوشت، عدس و سبزیجاتی مثل اسفناج که برگ سبزی دارند، سرشار از آهن هستند. به علاوه خوراکی‌هایی مثل غلات، برنج، نخود سبز و آجیل‌های مختلف، اسید فولیک بدن را تأمین می‌کنند.
البته کمخونی یک‌شبه درمان نمی‌شود. بلکه باید با گنجاندن موادغذایی مفید در برنامه‌ی غذایی‌تان، کم‌کم با آن مباره کنید.
مصرف مکمل‌های دارویی (قرص ویتامین ب ۱۲، قرص آهن و فولیک اسید) در درمان‌های به قول خودمان سرپایی کاربرد دارد و پزشکان برای موارد جدی‌تر، تزریق خون، آهن، هورمون و پیوند سلول‌های بنیادی خون و مغز استخوان را تجویز می‌کنند.
آجیل؛ درمانی موثر برای کمخونی
کمخونی را نه میشود یک بیماری خیلی جدی به‌حساب آورد و نه آن‌قدر بی‌اهمیت است که بشود از کنارش به سادگی رد شد. واقعا چه کسی از خستگی مدام و احساس سرمای همیشگی خوشش می‌آید؟!
به‌هرحال کم‌خونی‌های ساده‌تر را میشود با تغذیه مدیریت کرد. مثلا آجیل‌ها یا همان دانه‌های مغذی، برای کمخونی بسیار مفید هستند و مصرف روزانه چند عدد از آنها می‌تواند خونِ تازه‌ای به رگ‌هایمان برساند.
خوبیِ آجیل این است که هم برای کمخونی خوب است و هم یک گوشه‌ای از دل‌مان را می‌گیرد. اگر این‌طوری حساب کنیم، به قیمتش می‌ارزد.
بهترین آجیل‌ها برای رفع کمخونی کدامند؟
بیایید با هم فهرستی از بهترین و موثرترین آجیل‌ها برای رفع کمخونی را مرور کنیم:
۱. پسته
در بین آجیل‌ها پسته برای پیشگیری و درمان کم خونی و فقر آهن حرف اول را می‌زند. پسته علاوه بر آهن، مس زیادی هم دارد که به جذب بهتر آهن کمک می‌کند. زنان به ۱۵ میلی‌گرم و مردان به حدود ۷ میلی‌گرم آهن به صورت روزانه نیاز دارند. مصرف ۲۸ گرم پسته کافی است تا ۱.۲ میلی‌گرم از نیاز به آهن (حدود ۷٪ از نیاز روزانه) را تأمین کنید.
ضمنا از آن‌جایی که اگر آهن و ویتامین سی با هم استفاده شوند، اثرگذاری بیشتری دارند، می‌توانید به همراه پسته یک نارنگی یا پرتقال هم بخورید. برای تنوع بیشتر هم شاید بد نباشد مقداری پسته را روی سالادتان رنده کنید!
۲. بادام هندی
بادام هندی سرشار از آهن است و به دلیل داشتن ویتامین ب۱ و ب۲، کمک می‌کند تا هموگلوبین‌های خون افزایش پیدا کنند. از امگا ۳ و امگا ۶ آن هم نباید صرف‌نظر کرد؛ اما علی‌الحساب برای آنکه از نظر آهن غنی شوید و با فقر آهن خداحافظی کنید، روزی ۱۰ تا ۱۵ عدد بادام هندی را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید.
۳. تخمه آفتابگردان
معمولا در دو موقعیت یاد تخمه می‌افتیم: یکی موقع نوروز و یکی هم وقتی که قرار است فوتبال یا والیبال تماشا کنیم! بعضی وقت‌ها اما تمایل به شکستن تخمه به خاطر فشارآوردن علائم کمخونی است!
خوب است بدانید که مصرف تخمه آفتابگردان سطح آهن خون را افزایش می‌دهد. همچنین می‌توانید با ترکیب آن با خوراکی‌هایی مثل کنجد، سبزیجات برگ‌دار (مثل اسفناج که سرشار از آهن است) و گوجه‌فرنگی فقرآهن خود را برطرف کنید.
۴. بادام زمینی
خستگی و ضعف ناشی از کمخونی را میشود با کمک بادام زمینی یا پسته شامی جبران کرد. البته حواستان باشد که به بادام زمینی آلرژی نداشته باشید. فولاتِ بادام زمینی، می‌تواند رنگ‌پریدگی‌تان را کمتر کند. به علاوه نمی‌گذارد به خاطر کمخونی، انرژی‌تان بیفتد.
برخی خانم‌ها هنگام قاعدگی، اشتهای زیادی ندارند و درست همین جاست که خوراکی‌های کم‌حجم و مغذی به دادشان می‌رسد. فسفر، پتاسیم، مس و منیزیمی که در بادام زمینی وجود دارد، برای زمان قاعدگی بسیار مفید است.
۵. بادام درختی
بادام درختی به دلیل داشتن ویتامین ب ۱۲، ب ۱، ب ۲، خوراکِ کسانی است که فقر آهن دارند! به علاوه افرادی که برای زخم معده‌شان داروهایی مثل پنتوپرازول استفاده می‌کنند، مستعد کمبود ب ۱۲ هستند. این افراد اگر کمخونی هم داشته باشند باید حسابی هوای خودشان را با خوردن بادام درختی داشته باشند.
بادام درختی زینک و ویتامین سی هم دارد. همچنین برای اینکه هضم راحت‌تری داشته باشد، می‌توانید آن را در آب خیس کرده و دو الی سه ساعت بعد، بدون پوست بخورید.
۶. گردو
وقتی آجیل‌های خون‌ساز دورِهم جمع می‌شوند، گردو از اولین‌هاست! با خوردن ۷ الی ۸ دانه گردو در روز می‌توانید حدود ۰.۸۲ میلی‌گرم از آهن بدن‌تان را تامین کنید. ضمنا اگر آزمایش داده‌اید و معلوم شده هموگلوبین پایینی دارید، از گردو همراه کشمش استفاده کنید.
سوالات متداول درباره مصرف آجیل برای کمخونی
خستگی بدون علت مشخص، کم‌رنگ‌شدن پوست، سرگیجه، تنگی نفس و افزایش یا نامرتب شدن ضربان قلب تعدادی از نشانه‌های کمخونی هستند.
بادام هندی، پسته، بادام زمینی و تخمه آفتابگردان گزینه‌های مناسبی برای رفع کمخونی هستند.
آهن برای جذب بهتر به ویتامین سی نیاز دارد.
