کسب‌وکارهای خانگی، از راه‌های مؤثر در افزایش مشارکت مردم در اقتصاد است. همین نقش مهم است که توسعه مشاغل خانگی را جزو سیاست‌های کلان دولت قرار داده است.
توسعه اشتغال با مشاغل خانگی
مشاغل خانگی، از یک سو موجب افزایش درآمد و ثروت در جامعه می‌شوند و از سوی دیگر باعث توسعه اشتغال و کاهش آسیب‌های متعدد بیکاری می‌گردند:
فهرست:
- کسانی که شغل مناسب با رشته تحصیلی خود را نمی‌یابند اما مهارتی دارند، می‌توانند با استفاده از آن مهارت و راه‌اندازی کسب‌وکار خانگی، صاحب درآمد شوند.
- جوانانی که تحصیلات دانشگاهی ندارند اما واجد مهارت کافی برای ایجاد یک شغل و کسب درآمد هستند، آستین همت را بالا بزنند و کار و کسب درآمد را شروع کنند.
- افرادی که در روستاها هستند، به جای مهاجرت به شهرها، با توجه به ظرفیت‌های محل زندگی خود، کاری را حتی به صورت کسب و کار خانوادگی آغاز کنند و درآمدی خیلی بیشتر از کارگری و کارمندی در شهر داشته باشند.
- معلولان جسمی و حرکتی و افراد توان‌یاب بتوانند با کار در منزل و یک شغل خانگی و نیز فروش محصولاتشان، امید بیشتری به زندگی پیدا کنند و شادتر باشند و آن را نیز به خانواده و اطرافیانشان انتقال دهند و از بار اقتصادی روی دوش آن‌ها بکاهند و نیز سرانه هزینه درمانی کشور را کمتر کنند.
و مثال‌های دیگری که البته روی کاغذ (سایت!) خیلی خوب به نظر می‌رسند اما در عمل افتاد مشکل‌ها! در ادامه به دو عامل بسیار مهم برای تأسیس و فروش محصولات مشاغل خانگی و در نهایت به راه‌حل آن اشاره می‌کنم.
شرایط لازم برای ایجاد و رونق مشاغل خانگی
به گفته کارشناسان، سهم مشاغل خانگی از تولید ناخالص ملی، پانزده درصد است. همین عدد، خود نشانگر این است که باید به این بخش از اقتصاد خرد، نگاه کلان داشت و شرایط و امکانات مناسب (لازم و کافی) را برای فعال‌سازی و نیز رونق مشاغل خانگی به کار برد. البته شرایط لازم برای رشد و بالندگی مشاغل خانگی، خانوادگی، روستایی و همه کسب و کارهای کوچک و متوسط، کم نیستند! اما روی سخن من در این جا، بخش دولتی و حمایت‌های آن نیست و به جای آن به دو عامل مؤثر و راه‌حل موجود بیرون از دولت اشاره می‌کنم!
مشاغل خانگی آنلاین
یکی از عرصه‌هایی که به توسعه مشاغل خانگی کمک می‌کند، عرصه محصولات این مشاغل در بستر اینترنت و به کارگیری تجارت الکترونیک است. روشن است که سواد دیجیتالی و ایجاد کسب و کار اینترنتی و موضوعات تخصصی این حوزه، برای خیلی از کسانی که در روستاها یا شهرهای کوچک زندگی می‌کنند کافی نیست و نیز این کار هزینه‌بردار است. این در حالی است هدف از مشاغل خانگی، راه‌اندازی آن و فروش محصولات با کمترین سرمایه و تأمین مالی است.
همچنین تجارت الکترونیک مشکلات و مسائل حقوقی و مالی خود را دارد؛ مانند دریافت مجوزهای قانونی مانند نماد اعتماد الکترونیک، ایجاد درگاه بانگی و فروش آنلاین و دریافت وجه از طریق کارت‌های شتابی. بنابراین اگر این افراد بدون این گرفتاری‌ها و به سهولت بتوانند در اینترنت و یک بازار اینترنتی حضور داشته باشند و غرفه و فروشگاه اینترنتی ایجاد کنند، بدون صرف هزینه و زمان زیادی وارد تجارت الکترونیک شده‌اند و این کمک خیلی بزرگی به آن‌هاست.
ایجاد بازار فروش برای محصولات
یکی دیگر از شرایط لازم برای مشاغل خانگی، حتی با فرض آسانی و کم هزینه بودن راه‌اندازی کسب‌وکار خانگی، ایجاد بازار فروش است. در این جا برای کسب‌وکارهای دنیای واقعی معمولاً بازارچه‌های محلی برای عرضه این محصولات پیشنهاد داده می‌شود و نگاه‌ها به سوی شهرداری‌ها دوخته می‌شود!
اما باز هم می‌توان جدا از بخش‌های دولتی و عمومی، به بازاری اینترنتی و مردمی فکر کرد. این جاست که تولد یک بازار اجتماعی ضروری است؛ بازاری که اهالی آن به جای این که تحت قیمومیت بازار و قوانین صرفاً اقتصادی و سوددهی قرار بگیرند، مسئولیت‌پذیرند و در کنار کسب درآمد و مزیت‌های رقابتی، به مسائلی نظیر عدالت اجتماعی، امنیت، محیط زیست، آزادی‌های فردی و حرمت انسانی، جلوگیری از تبانی و انحصارگرایی، مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها، عدم فشار روی کسب و کارهای کوچک و متوسط و کارآفرینان توجه می‌کنند.
مشاغل خانگی، از راه‌های مؤثر در افزایش مشارکت مردم در اقتصاد و کاهش بیکاری و آسیب‌های آن است. یکی از عرصه‌هایی که به توسعه مشاغل خانگی کمک می‌کند، به کارگیری تجارت الکترونیک است. یکی دیگر از شرایط لازم نیز ایجاد بازار فروش در بستر اینترنت است. از این رو مشاغل خانگی به بازار اجتماعی آنلاین نیاز دارند.
یک مثال: مردمان سیستان و بلوچستان
برای مثال، امکانات استان سیستان و بلوچستان را چگونه می‌بینید؟ استانی که از نظر مساحت بزرگ‌تر از انگلستان و دو برابر پرتغال و کره جنوبی، و دومین استان پهناور ایران پس از کرمان است. در روزگاری، سیستان و بلوچستان، یک منطقه بزرگ و با فرهنگ و تمدن بوده است که اکنون بخشی‌هایی از این منطقه در دو کشور افغانستان و پاکستان قرار دارد.
آیا می دانید دو قوم بلوچ و سیستانی که در این وسعت از زمین، در کنار رودهای هیرمند و بمپور و دریای عمان زندگی می‌کردند و می‌کنند و با زبان بلوچی (شاخه ای از زبان های ایرانی و با الفبای فارسی) یا گویش فارسی سیستانی صحبت می‌کنند، صاحب چه صنایع و هنرهای دستی هستند؟
سوزن‌دوزی بلوچ، خامه‌دوزی سیستان (خمک‌دوزی)، قالی سیستان، سکه‌دوزی بلوچ، سفال کلپورگان، گلیم سیستان و بلوچستان، حصیر سیستان، حصیر بلوچستان، قیچک بلوچستان، پلیواردوزی (پریواردوزی:نوعی گ‌لدوزی روی پارچه)، آینه‌کاری، سازهای سنتی قیچک بلوچستان، سازهای سنتی قیچک سیستان، نام رشته‌های صنایع‌دستی سیستان و بلوچستانی هستند که طبق نظر سازمان ملی استاندارد مصوب شده است.
دیگر سوغات و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان، سیاه‌دوزی (تزئین لباس با نخ‌های سیاه و معمولاً پشمی)، دودنی‌بافی (تورهای تزئینی با اسفند)، چادربافی (برای چادرنشینی و معمولاً با موی بز)، پلاس‌بافی، جاجیم‌بافی، نمدمالی، سفره‌بافی (با نام جهیزی و با پشم شتر) و خراطی است.
همچنین در سال های قبل، تعداد زیادی از هنر دست هنرمندان سیستان و بلوچستان، نشان مرغوبیت صنایع دستی یونسکو را دریافت کرده اند و امسال ۸۱ اثر دیگر لایق دریافت این نشانی جهانی شده‌اند. حال بفرمایید هنر و خلاقیت این مردمان سخت کوش که بخشی از آن حاصل مشاغل خانگی و خانوادگی است، چگونه به صورت آنلاین عرضه شود؟ چه خوب خواهد بود که این هنرمندان، در بازاری اینترنتی و نه یک فروشگاه خیلی بزرگ اینترنتی، حضور داشته باشند، از زندگی خودشان و قصه محصولشان بگویند، و آن گاه خریدارانی که با این آدم‌ها آشنا شده‌اند ارزش و بهای اثر و محصول هنری‌شان را درک کنند.
این بازار اجتماعی و اینترنتی کجاست؟
تا این جا به دو عامل مهم برای ایجاد و رونق کسب و کارهای خانگی اشاره کردم: خرید و فروش آنلاین در یک بازار اجتماعی و بزرگ. همچنین از سیستان و بلوچستان مثال زدم؛ اما اکنون می‌خواهیم نشانی بازاری را به شما بدهم و از آن حرف بزنم که این دو مزیت فروش آنلاین و دستیابی به بازار گسترده فروش را فراهم می کند، حتی برای سیستانی و بلوچستانی!
بازار باسلام یک بازار اینترنتی است که صاحبان مشاغل خانگی بدون نیاز به سواد حرفه‌ای دیجیتالی و صرف وقت برای ساخت و طراحی فروشگاه اینترنتی و ایجاد درگاه امن بانکی در آن فعال باشند، به مشاغل خانگی، روستایی و خانوادگی و حتی کسب و کارهای خرد و متوسط کمی خیلی بزرگی می‌کند.
