برنج ایرانی یکی از جالب‌ترین و در عین حال گمنام‌ترین و مهجورترین داستان‌ها و تاریخچه‌ها را دارد. چند نسل از یک خانواده روی یک زمین کار می‌کنند. همه‌ی ریزه‌کاری‌ها و فوت و فن‌ها سینه به سینه نقل می‌شوند. خاطرات تلخ و شیرین، زمین خوردن‌ها، سختی‌ها و عمری که در این راه صرف می‌شود، بین خودشان می‌ماند. ما فقط می‌رویم فروشگاه و برنج ایرانی می‌خریم، در حالی که هیچ چیزی در موردِ تلخ و شیرین‌های این محصول نمی‌دانیم!
[post id=28501]
فهرست:
شاید اگر با قصه برنج‌ها و ویژگی‌هایشان بیشتر آشنا شویم، بیشتر به برنج ایرانی افتخار کنیم، مصرف‌مان را مدیریت کنیم و دیگر ریختنِ چند قاشق برنج در سطلِ زباله برایمان راحت نباشد! برنج طارم و هاشمی، دو برنج معروف و پرمصرف ایرانی داستان‌های زیادی دارند و مشتاق گوش‌هایی برای شنیدنِ داستان‌شان هستند. این یادداشت تاریخچه کوتاهی ازحیات آنها در ایران است و همین طور مقایسه این دو برنج با هم.
علت نامگذاری برنج هاشمی
برنج هاشمی یکی از بهترین و باکیفیت‌ترین برنج‌های ایرانی است که به خاطرِ کشاورز خوش ذوقی به نام «یوسف هاشمی» به این اسم معروف شده. ماجرا از این قرار است که آقای هاشمی، سال ۱۳۶۴ در شالیزارش متوجه چند خوشه برنج متفاوت شد. این برنج‌ها قدبلندتر از بقیه بودند. در آن سالها بیشتر برنجِ بی‌نام کشت می‌شد که برنجِ پرمحصولی به شمار می‌رفت.
او این برنج‌های قدبلند را از بقیه جدا کرد. سال بعد این چند دانه برنج را در خزانه جدا کشت کرد و در طول چند سال آنها را تکثیر کرد تا جایی که یک تُن از این برنج برداشت کرد. وقتی آنها را به شالیکوبی برد، صاحبِ شالیکوبی هم متوجه تفاوت این برنج‌ها با بقیه برنج‌ها شد. کم کم این برنج در منطقه معروف شد و تقاضا برای کاشتش زیاد شد. به این ترتیب، تلاش‌های آقای هاشمی به ثمر نشست و از سال ۱۳۷۰ برنج هاشمی، کم‌کم پای خودش را به سفره‌های ایرانی باز کرد.
خوب است بدانید که یوسف هاشمی، نه مرکز تحقیقات داشت و نه آزمایشگاه. سوادِ علمی و دانشگاهی هم در مورد برنج نداشت، اما آنقدر عاشق کارش بود که میان چند هزار خوشه برنج، چند خوشه بلندقدتر را شناسایی کرد و متوجه تفاوت‌شان شد. او با حوصله و صبر مثال‌زدنی، آنها را تر و خشک کرد و پرورش داد. بعدها آن را در اختیار بقیه شالیکاران گذاشت تا آنها هم این برنجِ با کیفیت را کشت کنند. تا جایی که امروزه هفتاد درصد زمین‌های برنجاستان گیلان زیر کشت این برنج است و در شهرهای دیگر هم جزء گونه‌های محبوب به حساب می‌آید.
ویژگی‌های منحصر بفرد برنج هاشمی
طول دانه‌های این برنج قبل از پخت به ۷/۶ میلیمتر و بعد از پخت به ۱/۳ میلیمیتر می‌رسد. دانه‌ها بعد از پخت شکل ظاهری‌شان را حفظ می‌کنند. عطر و طعمش هم که از یاد نرفتنی است و تا ساعت‌ها بعد از پخت، به همان نرمی اول باقی می‌ماند؛ برخلاف برخی برنج‌های خارجی که کمی بعد از پخت سفت می‌شوند. دانه‌هایش قلمی هستند و رنگشان هم سفید مایل به کِرِم.
چرا برنج هاشمی سالم‌تر از بقیه برنج‌ها است؟
جالب است بدانید برنج هاشمی، نسبت به آفت‌های برنج مقاوم است و نیاز به آفت‌کش ندارد. می‌پرسید چطور؟ این برنج ساقه باریکی دارد به همین خاطر، کرمِ ساقه‌خوار نمی‌تواند وارد ساقه‌اش شود! شما هم مثل من کیف کردید، نه؟ برای همین جزء برنج‌های ارگانیک و سالم ایرانی به حساب می‌آید. ضمنا از آن‌جایی که دانه به دانه‌اش با وسواس، دستچین و تکثیر شده، تراریخته هم نیست و ژنتیکش دستکاری نشده.
انواع برنج هاشمی را بشناسید
۱. برنج هاشمی دودی
این برنج را بعد از برداشت، با فرآیند مخصوصی دودی می‌کنند که طعم و عطر منحصربفردی دارد و از آن خوراکی‌هایی است که تا نخوری، ندانی!
۲. برنج قهوه ای هاشمی
پوست برنج قهوه ای یک لایه کمتر جدا می‌شود و به همین دلیل مواد مغذی و مقویِ پوست به آن اضافه می‌شوند. در نتیجه خاصیت بیشتری هم دارد. به علاوه طعم ویژه‌اش با برنج سفید متفاوت است.
۳. برنج عطری هاشمی
پوست این برنج کاملا جدا شده و همان برنجِ سفید است با عطر و بوی زیاد.
برنج طارم به چه برنجی گفته می‌شود؟
طارم پرمصرف‌ترین برنج ایرانی است. تعجبی هم ندارد. چرا که طارم، نام یک خانواده‌ی پرجمعیت از برنج است! می‌گویند بیشتر از ده نوع برنج طارم وجود دارد. مثل طارم عطری، سنگی، هاشمی، دم‌سیاه، صدری، استخوانی، طارم محلی، دیلمانی، اهلمی، طارم رشتی، موسی طارم، امیری، کشت دوم و طارم روشن.
علت نامگذاری برنج طارم
این برنج برای اولین بار در روستای درام در شهر طارمِ استان زنجان کشت شده و برای همین به این نام معروف شده است. این روستا به خاطر موقعیت جغرافیایی خوبی که دارد، طعم و عطر خوبی به این برنج داده است. (حتما می‌دانید که آب و هوا و مرغوبیت خاک، نقش تعیین کننده‌ای در کیفیت برنج دارند.) هنوز هم این منطقه از معروف‌ترین مناطق کشت برنج طارم به شمار می‌رود.
مهم‌ترین ویژگی‌های برنج طارم
هرکدام از انواع این برنج ویژگی‌های منحصر بفردی دارند اما مثل اعضای یک خانواده یک سری ویژگی‌های مشترک هم دارند:
- دانه‌های تقریبا قدبلندی دارند.
- رنگ دانه‌ها سفید و متمایل به کِرِم است.
- برای کشت آن از کودِ شیمیایی کمی استفاده‌شده است.
- موقع پخت میزان رِی و قد کشیدنشان زیاد است.
طارم هاشمی هم داریم!
بله! شاید چشمتان به این نام هم روی کیسه‌های برنج خورده باشد. این برنج در واقع مخلوطی از بذر برنج طارم و هاشمی است که در یک شالیزار کشت می‌شود. دلیلش هم این است که موقع وزش باد ساقه‌های برنجِ طارم به خاطر نازکی به اصطلاح می‌خوابند اما وقتی این دو نوع را کنار هم می‌کارند، به خاطر مقاومت ساقه برنج هاشمی، این اتفاق نمی‌افتد. خیلی هم هوشمندانه!
برنج هاشمی بخرم یا طارم؟
راستش ما هم دلمان نمی‌آید که این دو بزرگوار را مقایسه کنیم از بس که هردو خوبند! ولی تفاوتهایی باهم دارند که بد نیست بدانید. در کنار این مقاله نگاهی هم به مقاله‌ی دیگر باسلام در مورد برنج کشت اول و دوم هم بیندازید. چون کشت اول یا کشت دوم بودن هم در کیفیت برنج نقش تعیین کننده‌ای دارد.
[post id=28512]
۱. برنج طارم ظاهر مجلسی‌تری دارد
برنج طارم نسبت به برنج هاشمی، قیطانی‌تر و استخوانی‌تر است، برای همین قدری زودتر می‌پزد و بعد از پخت دان می‌شود. به همین خاطر شکلِ ظاهری شیک‌تری دارد و مجلسی‌تر است.
۲. برنج هاشمی بعد از پخت طعم بهتری دارد
برنج طارم به خاطر همان لاغریِ ژنتیکی و خدادادی، زودتر پخته می‌شود اما برنج هاشمی، به خاطر تُپل‌بودن و نرم‌ماندن بعد از پخت، طعم بهتری دارد.
۳. برنج طارم و هاشمی هر دو عطر بی‌نظیری دارند!
در این مورد این دو برنج با هم رقابت نفسگیر و شانه به شانه‌ای دارند. نمی‌شود بی‌انصافی کرد،هردو عطر بی‌نظیری دارند! اما باز بسته به کشت اول و دوم بودن و منطقه کشت، ممکن است کم‌عطر یا پرعطر شوند.
۴. برنج طارم، بیشتر در استان مازندران کشت می‌شود و برنج هاشمی در گیلان
برنج طارم بیشتر در استان مازندران کشت می‌شود و هاشمی بیشتر در گیلان و حوالی بندر انزلی. اما الان مناطقی از مازندران هم به کشت این برنج روی آورده‌اند. اما کارشناسان بر این باورند که برنج طارم در مازندران کیفیت بهتری دارد و برنج هاشمی هم در گیلان کیفیتش بیشتر است. نخود نخود، هرکه رود خانه خود!
۵. برنج هاشمی معمولا کمی گران‌تر است
در این مورد نمی‌توان یک قاعده کلی ارائه داد، چرا که برنج طارم انواع مختلفی دارد و هرکدام بسته به کیفیت‌شان، قیمت‌گذاری می‌شوند. برنج هاشمی هم همین‌طور، اما معمولا قیمت برنج هاشمی کمی بیشتر از برنج طارم است.
سوالات متداول درباره برنج هاشمی و طارم
برنج مرغوبی است که خواستگاه آن استان گیلان است. اولین بار «یوسف هاشمی» آن را تکثیر کرد و از مرغوب‌ترین برنج‌های ایرانی به شمار می‌رود.
برنج طارم. چون هم ظاهر شیک‌تری دارد و هم زودتر پخته می‌شود.
برنج هاشمی. چون به خاطر باریک‌بودنِ ساقه‌اش کرم ساقه‌خوار نمی‌تواند به آن آسیب بزند و به همین خاطر در فرایند کشت کودِ شیمیایی کمتری برایش مصرف می‌شود.
